„Een samenleving zonder vertrouwensbasis is gedoemd tot chaos en crisis.” „Weglekkend vertrouwen” kan „verstrekkende gevolgen” hebben, voor de economie, de zorg, onderwijs.Woensdag presenteerde het Wetenschappelijk Instituut van het CDA het rapport „De bloedsomloop van de samenleving. Een christendemocratische visie op het belang van vertrouwen.” De auteurs, drs. E. J. van Asselt, dr. G. Buijs en M. ten Hooven, willen een christendemocatisch antwoord formuleren op politieke bewegingen „die opkomend wantrouwen in Nederland benutten voor eigen gewin, of dat zelfs aanwakkeren.”

„De christendemocratie is een politieke ideologie waarvan het mensbeeld op vertrouwen is gefundeerd. Zij vertrouwt op de kracht van mensen en hun onderlinge verbanden om de schokken in hun bestaan op te vangen”, zo heet het in het rapport.

Mondialisering en individualisering hebben volgens de opstellers van het rapport het vertrouwen van burgers in elkaar en in instituties aangetast. Ze roepen op tot een „morele dialoog” over de gedeelde waarden en belangen in het Nederland van de 21e eeuw.

Zelf nemen de auteurs de waardigheid van mensen en respect voor het verschil als uitgangspunten. „Dat vergt in de eerste plaats dat de meerderheid de verleiding weerstaat haar opvatting tot alleenzaligmakend te verheffen en op te dringen aan de minderheid.”

Kloof

NRC-commentator Chavannes en PvdA-Tweede Kamerlid Kalma zeiden woensdag, tijdens een forumdiscussie over het rapport, een uiteenzetting over de onderscheiden verantwoordelijkheden van overheid en markt te missen. Als voorbeeld wezen ze op de toenemende marktwerking in de zorg. Hulpverleners worden horendol van de vele regeltjes en protocollen. Volgens hen geeft dat juist blijk van te weinig vertrouwen in mensen. „Het CDA moet zijn eigen boodschap serieus nemen.”

De overheid is besmet met het „denken in termen van bedrijfsmatige logica”, zei Chavannes. Hij wees op Kamerdebatten waarbij een minister zegt: „Het is heel vervelend, ik ga er niet over, maar ik zal kijken wat ik kan doen.”

„Dat is pas funest voor het vertrouwen van burgers in de overheid”, aldus Chavannes. „Het wordt hoog tijd dat de balans wordt opgemaakt: wat is de taak van de overheid en wat van de markt?”

CDA-Kamerlid Schinkelshoek weigerde zich de put in te laten praten. „Begint vertrouwen ook niet met een greintje geloof in wat je doet?”

Hij toonde zich voorstander van een „grote kloof tussen burgers en politiek.” „Politiek is niet: U vraagt, wij draaien. Nee, politici moeten eigenstandig beslissingen durven nemen.”