In januari en februari zagen vijfsterrenhotels de kamerbezetting dalen met 20 tot 30 procent. Viersterrenhotels telden gemiddeld 15 procent meer lege kamers. Dat zei een woordvoerder van de Amsterdamse afdeling van Koninklijk Horeca Nederland (KHN) vrijdag. Het zijn volgens hem vooral gasten uit de Verenigde Staten, Japan en andere Aziatische landen die wegblijven. „Die durven niet meer te vliegen.” Hotels in goedkopere prijsklasses merken daar minder van, omdat die meer worden bezocht door Europeanen en groepen die vaak verder van tevoren boeken.

De hotels hebben de Amsterdamse VVV gevraagd zijn campagne aan te passen. De promotie van de hoofdstad gaat zich nadrukkelijker op Europeanen richten, die minder gevoelig zijn voor de oorlogsdreiging. Volgens KHN merken ook restaurants en cafés in Amsterdam de gevolgen van de crisis in Irak, al is de terugloop minder sterk dan bij de hotels.

De verwachting is dat de bezetting nog verder daalt bij het uitbreken van de oorlog. „Dan ligt de hotelbranche even op zijn gat”, aldus de woordvoerder. Ook na de aanslagen op 11 september 2001 kregen de luxe hotels in Amsterdam het even zwaar te verduren. In de twee weken na de aanslag daalde de hotelbezetting met een kwart.

Wat in Amsterdam gebeurt, geldt volgens toeristisch adviesbureau Horwath niet voor de rest van Nederland. „Over het algemeen verwachten de hoteliers dit jaar juist betere tijden na de lagere resultaten van 2001 en 2002 door de economische malaise en de aanslagen van 11 september”, aldus een woordvoerder.

Uit cijfers die het adviesbureau vrijdag presenteerde, bleek dat in 2002 de resultaten stagneerde ten opzichte van een jaar eerder. Vorig jaar werd door de drie-, vier- en vijfsterrenhotels in Nederland een gemiddelde bezettingsgraad van 71 procent behaald met een kameropbrengst van circa 104 euro.

Dit jaar hopen de hoteliers op een gemiddelde kamerbezetting van 72 procent met een opbrengst per kamer van 108 euro. „Dit verandert natuurlijk als er een oorlog in Irak uitbreekt”, stelde de zegsman van Horwath.

De huidige oorlogsdreiging brengt volgens hem bij hoteliers herinneringen boven aan de recessie die rond de Golfoorlog ontstond. Toen bleven ook vooral de Amerikaanse gasten weg. Het aandeel hotelgasten uit de VS schommelt al jaren rond de 12,5 procent. Met de Golfoorlog in 1991 zakte dat percentage naar 6,8.

De dreigende oorlog in Irak tempert ook de reislust van de Nederlanders. Het aantal boekingen voor de zomervakantie ligt vrijwel op hetzelfde niveau als vorig jaar, toen consumenten nog aan het bijkomen waren van de aanslagen van 11 september 2001.

Aanvankelijk kwamen de vakantieboekingen voor de zomer dit jaar goed op gang. Tot half januari verkochten reisbureaus nog 12 procent meer reizen ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. „Inmiddels is dit teruggelopen tot een plus van 2 procent”, maakte het Algemeen Nederlands Verbond van Reisondernemingen (ANVR) vrijdag bekend.

Zo kenden vliegreizen naar zomerbestemmingen half januari nog een vlucht van 16 procent. De boekingen zijn volgens de laatste meting (tot 10 februari) van de reisbrancheorganisatie weggezakt naar een plus van 7 procent ten opzichte van vorig jaar. De boekingen van autovakanties voor het zomerseizoen (1 april tot 1 november) zijn gelijkgebleven aan vorig jaar, terwijl de busreizen met 16 procent achterblijven.

Turkije blijft overigens als buurland van Irak een onverminderd populaire vakantiebestemming met een plus van 26 procent in de boekingen. Turkije is nog steeds de tweede favoriet als zomervliegbestemming (marktaandeel 25 procent) na Spanje (marktaandeel 28 procent). Spanje moet het doen met een bescheiden plusje van 2 procent bij de Nederlanders.

„Een verre vliegbestemming als de Verenigde Staten worden sterker geconfronteerd met de gevoelens van de consument in deze roerige tijden”, aldus het ANVR. De boekingen naar de VS zijn sinds half januari ruim eenderde ingezakt tot een plus van 39 procent ten opzichte van vorig jaar; toen reizen naar Noord-Amerika als gevolg van de aanslagen in een flinke dip zat.

Met nog één maand te gaan in het winterseizoen (1 november tot 1 april) laat het totaal aantal geboekte vakanties voor de winter een groei zien van 1 procent. De winterzon doet het beter dan de sneeuwbestemmingen, die 12 procent achterlopen. De vliegreizen zijn met 7 procent toegenomen ten opzichte van de winter van 2001/2002.