De reactor werd opgestart kort nadat de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell had verklaard dat Pyongyang, dat al had aangekondigd de reactor weer in werking te zullen stellen, een wijs besluit had genomen door dit niet te doen.

De inwerkingstelling van de kernreactor blijkt volgens Amerikaanse zegslieden uit een rookpluim die op satellietfoto’s te zien is. Er zijn volgens de Amerikaanse bronnen geen aanwijzingen dat ook de opwerkingsfabriek, waarin plutonium kan worden gewonnen, weer draait. Plutonium kan worden gebruikt om kernwapens te vervaardigen.

De Amerikaanse regering gaat ervan uit dat Noord-Korea op dit moment over een of twee kernwapens beschikt. Het heropstarten van de reactor in Yongbyon maakt het de Noord-Koreanen mogelijk over ongeveer een jaar nieuwe kernwapens aan te maken.

Powell deed zijn uitspraken kort nadat hij was vertrokken uit de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul, waar hij de inauguratie van president Roh Moo Hyun had bijgewoond. Hij zei toen ook dat Washington had besloten op zeer korte termijn 40.000 ton voedsel aan Noord-Korea te doneren en later dit jaar nog eens 60.000 ton.

Het Internationaal Atoomenergie Agentschap in Wenen heeft de nucleaire kwestie in Noord-Korea voorgelegd aan de Veiligheidsraad, die vooralsnog in beslag wordt genomen door een mogelijke oorlog van de Verenigde Staten tegen Irak.

Rusland en China hebben donderdag steun uitgesproken voor het Noord-Koreaanse standpunt, dat de problemen over het nucleaire programma van Pyongyang rechtstreeks tussen de VS en Noord-Korea moeten worden uitgepraat. Washington en Pyongyang onderhouden nu geen formele diplomatieke betrekkingen. China ging vorige week niet in op een voorstel van de bezoekende Amerikaanse minister Powell om regionaal overleg te voeren over de kwestie.

Noord-Korea wil dat de VS een niet-aanvalsverdrag sluiten en economische hulp bieden. Het opstarten van de kernreactor kan bedoeld zijn om Washington een tijdslimiet te stellen om onderhandelingen te beginnen.

Ondertussen hebben de Democraten in de Amerikaanse Senaat kritiek geuit op het beleid van president Bush. Zij vinden dat hij feller moet reageren op de nucleaire dreiging vanuit Noord-Korea. De leider van de Democratische minderheid in de Senaat, Tom Daschle, vindt het „Noord-Koreaanse gevaar te urgent” om op alle provocaties van Pyongyang alleen steeds met een schouderophalen te reageren.

Directe aanleiding voor de uithaal van de Democraten was de reactie van het Witte Huis op het opstarten van de kernreactor. Dat sprak van een „vertrouwd patroon van provocaties.” Daschle reageerde donderdag verbaasd op deze houding. „De jongste provocatie betekent gewoon dat het land tegen de zomer genoeg nucleair materiaal kan hebben om zes tot acht kernbommen te maken. Dat verdient toch een ander antwoord dan de regering tot dusver geeft?” vindt Daschle.