Een propvol stadion. Ver weg op het podium een groep zangers in het zwart; via schermen zijn ze te volgen. Een band zorgt voor oorverdovende muziek. Je lichaam trilt mee met de intens harde beat. De Engelse tekst van de song is onverstaanbaar. Massacultuur, popmuziek. Echte kunst?Popmuziek is de term voor laagdrempelige, breed toegankelijke amusementsmuziek. Je hoeft geen kenner te zijn om ervan te genieten. In veel gevallen is deze muziek verbonden met jeugdcultuur, massacultuur, commercie.

Dat klinkt niet echt verfijnd. Je krijgt niet direct associaties met het begrip ”hoge cultuur”. Dan denk je toch aan de fijnproever, aan het Concertgebouw, aan de haute volée en de haute cuisine, aan PAN Amsterdam.

Toch werd donderdag aan de Erasmus Universiteit een proefschrift verdedigd waarin wordt gesteld dat popmuziek in de afgelopen jaren de status van echte kunst heeft gekregen. Promovendus Alex van Venrooij onderzocht de waardering van popmuziek in kranten. Hij vergeleek kranten uit de VS, Nederland en Duitsland van de laatste dertig jaar. Zijn constatering: recensenten maken over het algemeen geen onderscheid meer tussen hoge kunst (zoals klassieke muziek) en lage kunst (zoals populaire muziek). Tegenwoordig staat popmuziek op dezelfde trede van de beoordelingsladder als andere soorten muziek. Ze wordt steeds meer beschouwd als een echte kunstvorm. Alleen in Duitsland heeft de populaire muziek nog een traditioneel lagere status.

Als reden voor zijn constatering voert de onderzoeker aan dat platenmaatschappijen steeds vaker samenwerken, waardoor de grens tussen alternatief, bijzonder en mainstream vervaagt.

Hm, denk je als je dat leest. Als op die manier het onderscheid tussen hoge en lage cultuur verdwijnt, enkel omdat de platenmaatschappijen vaker de handen ineenslaan…

Maar goed, Venrooij signaleert iets wat een nieuwe ontwikkeling lijkt te zijn. Het strakke onderscheid tussen het vroegere ”laag” en ”hoog” verdwijnt wat. Iets is niet meer lage cultuur omdat het pop of film is, en hoge cultuur omdat het literatuur en klassiek is. Nee, binnen de genres valt de scheiding, waarbij kwaliteit de doorslag geeft. Dus halen recensenten niet meer bij voorbaat hun neus op voor pop, maar beoordelen ze binnen dat genre of de muziek aan de normen voldoet.

Dat is natuurlijk een interessante gedachte, ook voor christelijke kring. Want daar wordt eveneens lustig met de termen hoge en lage cultuur gezwaaid. Om bij muziek te blijven: onder hoge cultuur valt dan die muziek die serieus en ambachtelijk is, duidelijk kwaliteit heeft en vooral door ontwikkelde mensen wordt gewaardeerd. Muziek die populair, simplistisch en volksachtig is zou tot de lage cultuur gerekend moeten worden.

Het lijkt me al winst als die bijvoorbaatindeling plaatsmaakt voor een open houding en serieuze benadering. Muziek kan niet verwerpelijk zijn omdat ze tot een bepaald genre behoort. Binnen iedere stijl kan er goed werk geleverd worden.

Toch, om nu van de weeromstuit het etiket ”hoge kunst” te plakken op populaire genres die zich richten op het brede publiek, dat gaat me net een stap te ver. Vooral als het muziek betreft die direct samenhangt met massacultuur en amusement. Want die is bijna per definitie weinig verfijnd.

We moesten de term ”hoge cultuur” toch maar reserveren voor de echte kunst.

Jaco van der KnijffReageren aan scribent? beeldenstorm@refdag.nl.