Het kwalijke daarbij is dat bijna niemand die verdeeldheid nog als nood ervaart. Weliswaar worden er telkens woorden van treurnis gesproken over de onenigheid, maar ten diepste voelt maar een zeer klein deel van de gereformeerde gezindte de pijn werkelijk. De beroemde woorden van wijlen drs. A. Vergunst, ”quis non fleret”, wie zou niet wenen, zijn een soort mantra geworden die te pas en te onpas wordt gebruikt. Maar slechts weinig zakdoeken zijn doornat van tranen.Pogingen om de verdeeldheid te bestrijden, hebben tot nu toe weinig opgeleverd. Kerkelijke samensprekingen verlopen traag en moeizaam. In het algemeen is men al heel blij wanneer er wederzijds herkenning gevonden wordt. En dat is ook winst. Beter dat men ondanks kerkelijke scheidingswanden zich op belangrijke punten verwant voelt, dan dat men elkaar mijdt of -erger- elkaar verkettert.

Toch weet iedere gereformeerde diep in zijn hart dat de kerkelijke verdeeldheid zonde is. Ook al zijn er historisch gezien misschien goede verklaringen voor afscheidingen en splitsingen, uiteindelijk is de versplintering van de christenheid strijdig met Christus’ verlangen dat alle belijders van Zijn naam één zijn.

Iedereen beseft dat de verdeeldheid niet alleen zondig is, maar ook een luxeprobleem. Omdat het niet nodig is dat de gereformeerde belijders schouder aan schouder staan in deze geestelijke strijd, denkt men zich te kunnen permitteren naast elkaar te bestaan en vaak ook langs elkaar heen te leven.

Vanuit die gedachte wordt in kerkdiensten nog wel eens gezegd dat wanneer verdrukking en vervolging komen, de verdeeldheid snel over zal zijn. Dan worden christenen naar elkaar toegedreven. Dat zou kunnen. Maar er zijn geen garanties. Tijdens de verdrukking van christenen in de voormalige Sovjet-Unie was er onder hen bepaald geen eenheid. Er waren bijvoorbeeld ten minste drie groepen Bijbelgetrouwe baptisten die elkaar onderling de maat namen. Voor een gezamenlijk optrekken lagen er schijnbaar onoverkomelijke barrières. „Het meest erge was dat we nog niet eens de pijn van de verdeeldheid voelden, laat staan dat we ons schuldig wisten”, zei de bekende baptistenvoorganger Georgi Vins.

In Nederland heeft de kerkelijke verdeeldheid zich op een aantal terreinen doorvertaald naar identiteitsgebonden organisaties. Kerken hebben soms hun eigen scholen, bejaardentehuizen en andere vormen van zorg. Hoe lang zal dat nog kunnen? De noodzaak daarvan was in de achterliggende jaren al moeilijk aan de overheid uit te leggen, maar dat zal in de toekomst alleen maar moeilijker worden. Los daarvan laten de strubbelingen rond subsidies in Amsterdam, Haarlem, Elburg en Rhenen zien dat de welwillendheid van de kant van de overheid taant.

Wil de gereformeerde gezindte straks nog een eigen plaats in de samenleving hebben, dan zal samenwerking tussen verwante kerken en zeker tussen verwante instellingen bittere noodzaak zijn. Eenstemmigheid moet mogelijk zijn met diegenen die in leer en leven zich willen richten naar Gods Woord en de belijdenisgeschriften.

In een gedachtewisseling tussen bijna 25 opinieleiders uit de gereformeerde gezindte is eind vorige week aangedrongen op meer samenwerking tussen organisaties. Die oproep werd niet primair gedaan uit lijfsbehoud, maar vooral om als kring het Bijbels geluid in deze samenleving te kunnen laten klinken. Daarvoor is samenwerking onmisbaar.