Tegenwoordig kennen we hoegenaamd alleen nog de kinderliedjes die gaan over de sint, de pieten, de stoomboot en de roe. In de middeleeuwen waren de liederen over Sint-Nicolaas echter heel serieus. Men bezong de bisschop van Myra uit (waarschijnlijk) het begin van de vierde eeuw in tal van Latijnse hymnen en sequensen. Hij genoot immers groot gezag als beschermer van zeelieden en huwbare vrouwen, als voorbeeld van kuisheid en als wonderdoener die vermoorde kinderen tot leven wekte. Dus werden kerken aan hem gewijd, kinderen naar hem vernoemd en liederen over hem gezongen. In de kerk, en daarbuiten. Componisten maakten meerstemmige bewerkingen bij de liederen.De heilige werd ook gezien als de ”Hylickmaecker”: degene die ervoor zorgde dat een huwelijk tot stand kwam. Vooral in de 18e eeuw ontstonden er daarom liederen waarin Sint-Nicolaas wordt gesmeekt om een minnaar of minnares.

Een ander genre betreft de volksliederen. Rond de bisschop ontstonden al vroeg tradities als die van de kinderbisschop, die op 5 december ’s avonds gekroond werd. Men ging elkaar geschenken geven. Er kwamen Sint-Nicolaasmarkten. Het volksgeloof maakte van de bisschop een schimmige sinterklaas die te paard over de daken reed. Talloze volksliederen –ook vunzige– vloeiden uit dit volksgeloof voort. Waarbij er van liedjes als ”Sinterklaasje bonne bonne bonne” weer een heel aantal varianten bestaat.

In de 19e eeuw kwamen de aparte liedjes voor kinderen. Sint-Nicolaas werd de kindervriend die beloont en straft. Vooral het boek ”Sint Nikolaas en zijn knecht” uit 1850 van hoofdonderwijzer Jan Schenkman zorgde voor nieuwe elementen in de sinterklaastraditie. De goedheiligman kwam voortaan met de stoomboot uit Spanje, werd een eerbiedwaardige heer in prachtig ornaat en had een zwarte knecht. Het lied ”Zie ginds komt de stoomboot” komt hiervandaan. Van Benthem drukt het interessante prentenboek van Schenkman in z’n geheel af.

Al eerder (in 1991) publiceerde Van Benthem over Sint-Nicolaasliederen. Hij bleef echter verzamelen. Nu selecteerde de musicus, docent muziek aan het conservatorium en kenner van volks- en kerklied er opnieuw een aantal: 75. Ze brengen, samen met afgebeelde schilderijen, volksprenten en andere afbeeldingen, eeuwen van Sint-Nicolaastraditie tot leven. Op de bijgeleverde cd zijn twaalf liederen te horen.

Hoe je ook over sinterklaas en pakjesavond denkt, de traditie van de liedjes is een interessante.

N.a.v. ”Sint-Nicolaasliederen. Oorspronkelijke teksten en melodieën”, door Henk van Benthem; uitg. Kemper Conseil Publishing, Leidschendam, 2009; ISBN 978 90 76542 263; 204 blz.; incl. cd; € 39,90.