Die ombuiging van een trend is voor winkeliers jammer, maar voor de maatschappij een weldaad. Welke ouder kent niet het probleem van te veel speelgoed? De kasten puilen uit, de vloer ligt ermee bezaaid, en zelfs de zolder ligt vol met overjarig speeltuig.Luxe is in de westerse maatschappij een last geworden. Niet alleen vanwege de milieuvervuiling. Ook vanwege de geestelijke verslonzing die hij mede veroorzaakt heeft.

Dat blijkt duidelijk uit het boek ”De grenzeloze generatie”, een onderzoek van het bureau Motivaction, dat maandag gepresenteerd werd aan premier Balkenende. Het is een alarmerende studie. Jongeren zijn niet solidair, niet milieubewust, niet politiek betrokken, niet geduldig en niet gezond, blijkt uit tien jaar waardenonderzoek onder 22.000 Nederlanders. Wat interesseert jongeren wel? Uiterlijk, internet, vrienden en geld.

En kom bij de auteurs niet aan met de relativering: geklaag over de jeugd is van alle tijden. Nee, uit dit onderzoek komt naar voren dat er meer aan de hand is dan alleen de bekende kloof tussen de generaties. Motivaction spreekt van een wezenlijke omslag in de cultuur, van een „sociale tijdbom”, die niet zomaar weer verdwijnt. Als we niet oppassen, bevinden we ons over enkele decennia in een maatschappij vol hedonistische consumenten die niets meer voor hun medemens over hebben. Want let wel: wat mensen tot hun 24e aan waarden en normen meekrijgen, is bepalend voor de rest van hun leven.

Interessant is dat de onderzoekers ook een vermoeden hebben hoe het geschetste probleem is ontstaan. Het komt kort gezegd hierop neer: ouders van nu willen het liefst zelf ook jong en cool zijn. Ze zijn op hun hurken gaan zitten om op gelijk niveau met hun kinderen te komen, in plaats van boven hen uit te blijven torenen. Ze hebben te weinig grenzen gesteld.

Deze analyse zou wel eens een schot in de roos kunnen zijn. Door de explosieve welvaartsgroei van de laatste decennia, maar ook door de omkering van waarden in de jaren zestig van de vorige eeuw, zijn tal van grenzen weggevallen. In financieel opzicht zijn er voor velen nauwelijks nog barrières, in moreel opzicht evenmin.

Als dit de juiste verklaring is voor het ontstaan van de ”sociale tijdbom”, moet de oplossing in dezelfde richting worden gezocht. Ouders moeten ophouden zich door jong en informeel gedrag populair te maken bij de jeugd, moeten het weer aandurven voor ”ouderwets” en ”star” uitmaakt te worden, en moeten het heft weer in handen nemen. De jeugd vraag daar ten diepste ook om. Opmerkelijk is dat jongeren uit het Motivaction­onderzoek aangeven de eigen kinderen later strenger te willen opvoeden dan zij zelf zijn grootgebracht.

Nog even terug naar sinterklaas. Als zijn goedgevigheid afneemt, is dat alleen maar goed. Een ander aspect van de sint mag in onze maatschappij echter wel wat meer opgepoetst worden: zijn strengheid. Er is in de opvoeding van de jeugd momenteel te veel ”koek” en te weinig ”gard”.