Demjanjuk verschijnt voor Duitse rechter
Voor een rechtbank in München is maandag het proces van start gegaan tegen John Demjanjuk, een van de laatste verdachten van oorlogsmisdaden gepleegd in de Tweede Wereldoorlog. De 89-jarige wordt beschuldigd van medeplichtigheid aan de moord op 27.900 mensen in het naziconcentratiekamp Sobibor.
Demjanjuk arriveerde in een rolstoel. Hij hield zijn ogen gesloten en reageerde niet op vragen van de rechter. Ook vertrok hij herhaaldelijk zijn mond in een grimas, kennelijk van pijn. De zittingen worden in verband met zijn zwakke gezondheid beperkt tot twee maal anderhalf uur per dag.Na afloop van het eerste anderhalf uur keerde Demjanjuk in de rechtszaal terug, gelegen op een brancard. Artsen die hem voor de tweede zitting onderzochten zeiden dat hij over hevige pijn had geklaagd en dat hij een injectie had gekregen. Zij gelastten een kortdurende zitting, waarna de tweede sessie slechts een halfuur duurde.
Demjanjuks advocaat Ulrich Busch diende een motie in waarin hij de rechters en de aanklagers ervan beschuldigt harder tegen de uit Oekraïne afkomstige Demjanjuk op te treden dan tegen Duitsers die in Sobibor de leiding hadden. Hij citeerde uit rechtszaken waarin Duitsers die in Sobibor werkten werden vrijgesproken. „Hoe kunt u stellen dat degenen die de bevelen gaven onschuldig waren (…) en degenen die de orders ontvingen schuldig”, vroeg Busch. „Er is sprake van een morele en juridische dubbele standaard.”
Volgens de aanklacht diende Demjanjuk als kampbewaker onder de SS. Als zodanig is hij de laagste in rang die van nazioorlogsmisdaden wordt beschuldigd. De aanklagers zeggen dat hij als kampbewaker deel uitmaakte van de vernietigingsmachine van de nazi’s.
Demjanjuk werd al eens eerder berecht, in Israël. Hij werd er toen van beschuldigd ”Ivan de Verschrikkelijke” te zijn, een van de meest gevreesde bewakers van Treblinka.
Na een langdurig proces werd hij in 1988 ter dood veroordeeld, maar dat vonnis moest vijf jaar later in hoger beroep worden vernietigd toen bleek dat de herkenning door overlevenden onbetrouwbaar was. Demjanjuk zou het slachtoffer zijn van persoonsverwisseling. Voor het proces in Israël werd de in Oekraïne geboren Demjanjuk in 1986 door de Verenigde Staten uitgeleverd. Al in 1981 had de VS, waar hij sinds 1952 woonde, hem zijn Amerikaanse paspoort afgenomen.
Na zijn vrijspraak in 1993 in Israël keerde hij terug naar de VS en vijf jaar later kreeg hij zijn Amerikaanse staatsburgerschap terug. Nadat een rechter had geoordeeld dat vaststond dat hij bewaker was geweest in Sobibor werd hem echter in 2002 opnieuw zijn Amerikaanse paspoort afgenomen. In mei van dit jaar werd hij uitgeleverd aan Duitsland, waar hij inmiddels was aangeklaagd.
Demjanjuk houdt vol dat hij een nazislachtoffer is en opnieuw het slachtoffer is van persoonsverwisseling.