Guur klimaat
Daar gaan we weer. In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken wordt geschreven aan een rapport over de PVV. Het zou stevige kritiek op deze partij bevatten, zo wist de Volkskrant vorige week te melden. De partij zou extreem rechts zijn en onze democratie bedreigen.
Wilders reageerde weer eens furieus. De wereld om hem heen was opnieuw ”knattergak” geworden. „Baggeronderzoek van de linkse onderzoeksmaffia”, zo haalde hij bovendien uit. Dat, alweer volgens de Volkskrantberichtgeving, minister Ter Horst geprobeerd zou hebben de conclusies van het onderzoek afgezwakt te krijgen, vermocht de PVV-leider niet milder te stemmen. Integendeel.De volgende episode begon toen PVV-leider Pechtold eerder deze week de kwalificatie ”extreem rechts” overnam als zijnde inderdaad van toepassing op de PVV. Die uitspraak zette weer een nieuwe machinerie, te weten de juridische, in werking. In samenwerking met de jurist Nawijn –oud-LPF, oud-minister in het kabinet-Balkenende I–, doen de stichtingen Vrienden van Pim Fortuyn en Beeld van Pim aangifte tegen Pechtold. Ze vinden dat de D66-leider zich met zijn kritiek op Wilders schuldig heeft gemaakt aan smaad, opruiing en het zaaien van haat.
Of ze ook PvdA-minister Van der Laan aan gaan pakken, daarover twijfelen ze nog. Ook hij heeft immers met zoveel woorden gezegd dat een grote PVV-aanhang wel eens bedreigend zou kunnen worden voor de rechtsstaat?
Al dit, zo langzamerhand vermoeiende, gedoe zou de moeite van het beschrijven niet waard zijn, ware het niet dat het, behalve voorspelbaar, ook zorgelijk is.
Vooropgesteld: de kwalificatie extreem rechts voor de PVV en Wilders is voor kritiek vatbaar. Het hangt er allemaal maar vanaf welke definitie je hanteert. Gaan we op de toer van ”partijen die het eigene benadrukken, hard willen optreden tegen criminaliteit en immigratie willen inperken” dan is het einde zoek. Bij zo’n deflatie van het begrip valt zo ongeveer iedereen eronder.
Daarom is het het beste het begrip extreem rechts te reserveren voor partijen die, in de traditie van het fascisme, bewust en expliciet de rechtsstaat opzij willen zetten. Daarvan is bij Wilders geen sprake.
Maar afgezien daarvan, het zorgelijke in de hierboven beschreven ontwikkelingen is vooral dat ze het zoveelste symptoom zijn van de verharding van het maatschappelijke en politieke klimaat. Aan het Binnenhof rukken polarisatie, grof en soms hysterisch woordgebruik met het jaar op. In de maatschappij is het niet veel anders. Zegt iemand iets wat ons niet bevalt? Hup, naar de rechter! Burgers staan op hun vrijheid, maar gunnen die een medeburger slechts ter nauwernood.
Terecht klaagde premier Balkenende zaterdag op het CDA-congres over de grimmige, verbeten wijze waarop momenteel politiek wordt bedreven.
Nederland is dezer dagen de herfst ingegaan: guur weer, regenbuien. Maar wat dít klimaat betreft, is er tenminste nog uitzicht op een omslag. Eens komt hopelijk weer het voorjaar. Hoe we van het gure maatschappelijke klimaat afkomen, weet niemand.
