In het Kamerdebat dinsdag over de Europese top van eind vorige week zweeg Balkenende aanvankelijk in alle talen over zijn kandidatuur voor de post van vaste voorzitter van de Europese Raad van regeringsleiders.Na aandringen vanuit de Kamer erkende hij tegen journalisten te hebben gezegd: „Ik ben geen kandidaat en ik ben niet benaderd.” En, voegde hij daaraan toe: „Die twee centrale zinnen gelden vandaag nog evenzeer.” Hij ontkende echter niet dat hij de post van EU-president ambieert.

Datzelfde geldt voor de Belgische premier Van Rompuy. Ook hij wordt genoemd, ontkent dat hij kandidaat is, maar grapt ondertussen wel over een vertrek naar de Europese politiek.

Waarom ontkennen Balkenende en Van Rompuy steeds dat ze kandidaat zijn, terwijl ze de baan wel willen hebben?

Van den Berge: „Veel mensen worden genoemd, terwijl maar één persoon president kan worden. Als je jezelf niet kandidaat stelt en je krijgt de baan niet, dan bespaar je jezelf een afgang.

Bovendien, zo heeft de praktijk uitgewezen, worden je kansen er niet kleiner door als je ontkent interesse in de functie te hebben.”

Maakt Balkenende eigenlijk nog wel kans? Zijn naam zingt al weken rond; kritiek zwelt aan.

„Het afbreukrisico wordt inderdaad groter naarmate hij langer in de race is. Mensen gaan zich verdiepen in zijn achtergrond en in zijn eerdere optreden en komen dan misschien dingen tegen die hen niet aanspreken.

Toch is Balkenende niet per definitie kansloos. Zijn kans lijkt groter dan 1 op de 27. Ik denk dat de premier wel in de top drie van favorieten staat.”

Welke pluspunten heeft hij?

„Hij is precies het soort voorzitter dat de EU zoekt. Treedt niet sterk op de voorgrond, kan achter de schermen compromissen sluiten, is een bruggenbouwer, zeer gerespecteerd in Brussel en kan goed samenwerken met de Europese Commissie.

Daarnaast draait hij al jaren mee in Brussel en sluit zijn eurorealistische koers goed aan bij de richting die Europa vaart.”

En welke bezwaren leven er tegen Balkenende?

„Hij zou volgens sommige lidstaten niet voldoende zijn best hebben gedaan om de Nederlandse bevolking in 2005 achter de Europese grondwet te krijgen. Ook zou hij te veel zijn gericht op de Verenigde Staten.

Nederland wordt daarnaast verweten te strikt de Europese begrotingsregels te willen handhaven en te kritisch te zijn bij uitbreiding van de Unie.”

De Duitse bondskanselier Merkel en de Franse president Sarkozy zouden het eens zijn geworden over een kandidaat, volgens sommigen Van Rompuy. Is hun stem doorslaggevend?

„Formeel niet, maar als Merkel en Sarkozy samen achter een kandidaat staan, is dat wel zwaarwegend. Bij hun keuze zullen ze overigens wel rekening houden met de voorkeur van andere landen.”

De Europese regeringsleiders hakken mogelijk volgende week al de knoop door.

„Inderdaad. En dan zou het zomaar kunnen gebeuren dat niet Balkenende, Van Rompuy, Juncker of Blair maar heel iemand anders EU-president wordt.”