„Behoefte aan vraag naar identiteit”
„Rituelen worden doorbroken omdat mensen zich niet aan de spelregels houden. Toch zijn we allemaal onderworpen aan tradities en gewoonten. We moeten die rituelen opnieuw bevragen. Oude tradities moeten we een nieuwe invulling geven.”
Dat zei de schrijver Abdelkader Benali gisteravond in Rotterdam in een debat met Tjerk de Reus, literatuurcriticus en journalist bij het Friesch Dagblad. De literaire avond had plaats in de kerk van de Rotterdamse wijkgemeente De Sameritaan en was georganiseerd in samenwerking met de bewonersorganisatie van het Liskwartier.Abdelkader Benali kwam als vierjarig jongetje vanuit Marokko naar Nederland en groeide op in de Rotterdamse wijk Bergpolder, waar zijn vader een slagerij begon. Wat betekent het om als moslim in een christelijke cultuur op te groeien? In zijn boeken verwerkt hij „op een lichtvoetige literaire manier” het aspect van de migrantenproblematiek. In zijn laatste boek, ”De stem van mijn moeder”, verhaalt hij over de eenzaamheid van zijn ouders. „Ze konden niet zichzelf zijn. Dat konden ze pas als ze weer bij hun ouders in Marokko op vakantie waren.”
Benali vertelt zijn verhaal binnen de structuren van ‘zijn’ religie, de islam. Daarbinnen wil hij „leven creëren en mogelijkheden laten zien.” Verhalen vertellen volgens hem iets over de ontwikkeling van een individu. Het verhaal vertelt de identiteit.
Tjerk de Reus, opgegroeid onder de rook van het Feijenoordstadion, kijkt vanuit een christelijke achtergrond naar de samenhang tussen kerk, geloof en literatuur. Samen met anderen wil hij vormgeven aan de samenleving, maar het christelijke element daarin hooghouden.
De Reus zei verrast te zijn hoe Abdelkader Benali in zijn boeken over de islamitische traditie schrijft: kritisch. Toch blijft het voor hem een vraag hoe de auteur denkt over religie. De Reus gelooft niet dat we voorbij de religie zijn. „Religie is een culturele identiteitsvormende macht. Er is behoefte aan de vraag naar identiteit.”
De literatuurcriticus denkt sterk vanuit een christelijke identiteit. Daarin voelt hij zich door God geroepen, gaf hij aan. „Is het familieverhaal dat Abdelkader Benali vertelt in zijn boek “De stem van mijn moeder” het antwoord op mijn vraag naar identiteit?” vroeg hij zich af. Ook stelde hij vast dat in de boeken van Benali westerse waarden een duidelijke rol spelen. Maar hij weet niet goed raad met het darwinistisch evolutionair perspectief dat Benali in zijn boeken beschrijft.
„Wie is in staat het geloof van iemand in twijfel te trekken?” klonk het vanuit de zaal. „Laten we zoeken naar overeenkomsten en niet naar verschillen.”
De Reus: „Maar we moeten de verschillen niet verhullen.”