Alleen in uitzonderlijke gevallen mogen levenslange gevangenisstraffen worden beëindigd of omgezet in een tijdelijke gevangenisstraf. Gratieverzoeken worden daarom van geval tot geval bekeken, schrijven Hirsch Ballin en staatssecretaris Albayrat vrijdag in een brief aan de Tweede Kamer.De Raad voor de Strafrechttoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) had een tussentijdse herbeoordeling van levenslang gestraften geadviseerd. Volgens de bewindslieden kan echter niet worden gezegd of die gevangenen na vijftien, twintig of 25 jaar straf geen gevaar meer vormen voor de samenleving.

„Ik wil geen valse hoop geven”, zei Hirsch Ballin na de wekelijkse ministerraad. In bijzondere omstandigheden is er wel de mogelijkheid om iemand voor te dragen voor gratie. De bewindsman heeft deze zomer nog gratie verleend aan een gevangene die voor een dubbele moord in 1992 levenslang uitzat, omdat hij ongeneeslijk ziek was. Deze man is inmiddels overleden.

In Nederland zitten momenteel 35 mensen levenslang uit. De bewindslieden gaan wel in op een advies van de RSJ om deze gevangenenen samen te plaatsen op aparte afdelingen. Nog dit jaar zal onder hen de behoefte daaraan worden geïnventariseerd, en zal bekeken worden waar zulke afdelingen kunnen worden ingericht. Levenslang gestraften, die niet worden voorbereid op een terugkeer in de samenleving, kunnen voortaan ook onderwijs krijgen.

Verder kunnen deze gevangenenen ook tenminste eens in de vijf jaar een onderzoek aanvragen naar hun geestelijke en fysieke gezondheid. Het rapport kunnen ze benutten voor het indienen van een gratieverzoek.