Het initiatief tot een Nationale Synode heeft al tot veel reacties geleid. Zo’n synode, zei de een, is niet meer dan een poging om met verschillende protestantse kerken in Nederland tot een grootste algemene deler te komen. Zo zit het niet: wie zit er te wachten op een verwoording van het christelijk geloof, die zo breed is dat ze iedereen past?Nog een voorbeeld. Die synode, suggereerde een ander, streeft ernaar om de verloren macht en invloed van de kerk in het publieke domein te herstellen. Dat is het niet: alsof het Evangelie van Jezus Christus gebaat is bij macht en invloed.

Het is ook geen oprisping van de orthodoxie om een vuist te maken tegen al te grote verscheidenheid. Evenmin is het een organisatie voor een nieuw reveil, een opwekkingsbeweging. Dat zou niets anders zijn dan hoogmoed.

Wat is de Nationale Synode wel? Laat ik daarvoor eerst de context van kerk en geloof in ons land schetsen. Nederland is een van de meest geseculariseerde landen in de wereld. Tegelijkertijd zijn er nergens zo veel verschillende kerken en kerkelijke stromingen als hier. Die twee feiten hebben, denk ik, iets met elkaar te maken.

Er is nog iets aan de hand. Overal zie je dat leden van de verschillende protestantse kerken de verscheurdheid van hun kerk niet langer als een voldongen feit of als iets onschuldigs beschouwen. Voor al die mensen zijn de muren tussen de kerken geen wezenlijke scheidingswanden meer. Je kunt er overheen klauteren.

Bejaardenhuis

Op vakantie in het buitenland gaat dat de meeste protestantse christenen goed af. Maar in Nederland moet je wachten tot je in een bejaardenhuis of verzorgingstehuis bent beland: dáár zijn de muren tussen christenen weg. De ontdekkingen die mensen daar doen zijn ontroerend. Daar wordt de verscheurde eenheid van de kerk niet meer als waarheid voorgesteld. Zij wordt veeleer als kruis gedragen. En wat in 1834 en op al die andere momenten reden was tot scheiding blijkt in de echte ontmoeting tussen mensen niet meer te bestaan.

Er zijn misschien lezers die nu argwanend worden. Alsof de pijnlijke beslissingen uit de kerkgeschiedenis, die dwars door gezinnen heen voor scheuren zorgden, nu ineens niet meer belangrijk zijn.

Ik wil daar ook niet lichtzinnig aan voorbijgaan. Maar hoe vreemd het ook mag klinken: de geschiedenis met al die momenten van onenigheid, van het kiezen voor die éne bepaalde weg, tegen de andere wegen in, kunnen we ook zien als leermomenten. De Afscheiding is niet alleen van belang voor de Christelijke Gereformeerde Kerken, maar net zo goed voor leden van de Protestantse Kerk.

Die geschiedenis van breuken en van pijn dragen we mee als een gezamenlijke last. Maar uit die geschiedenis klinkt ook een roeping om in de spiegel van de ander te kijken. Laten we daarom beginnen om naar elkaar te luisteren, elkaar in de ogen en het hart te zien en samen te spreken.

Dát beoogt de stuurgroep van de Nationale Synode met de credotekst die we hebben opgesteld. Nee, het is geen poging om een nieuw belijdenisgeschrift op te stellen. Het is een actuele verwoording van het geloof van de stuurgroep: dit is dat wat wij geloven en hopen.

Waarheid

We vragen de leden van de kerken op die credotekst te reageren: laat anderen zien waarin de kern van uw en jouw geloof verwoord wordt. Schrijf dat op en stuur het aan ons. Wij verwachten dat die reacties ons iets zullen laten zien van de rijkdom van het christelijk geloof in al die christelijke kerken.

Als we naar al die verwoordingen van het christelijk geloof luisteren, dan zal de Nationale Synode –zo geloven wij– een beweging worden van hoop en bemoediging. Wij hebben elkaar als christenen –als volgelingen van Jezus Christus– iets te zeggen!

Moffelen we zo het geding om de waarheid niet weg? In het met elkaar spreken en luisteren zal het moeten gaan om de vraag naar de waarheid. En laten we alstublieft bedenken dat het bij de waarheid niet allereerst gaat om dogma’s of kerkelijke uitspraken, maar om ons waarachtige en tegenwoordige staan voor God. Zó ontstaat het gesprek over de waarheid in nederigheid aan de voeten van Hem Die de Waarheid is.

Wij weten niet waarop de Nationale Synode zal uitlopen. Eén ding weten we zeker. Waar volgelingen van Jezus Christus bereid zijn naar elkaar te luisteren en met elkaar te spreken over hun leven vanuit de Bron, daar werkt de Geest. Om die werking van Gods Geest bidden wij: Hij gaat ongedachte wegen, Hij waait waarheen Hij wil en Hij zal ons nog versteld doen staan.

De auteur is hervormd emeritus predikant en oud-preses van de Protestantse Kerk in Nederland.