Heym sprak donderdag nog op een Heinrich Heine-conferentie in Jeruzalem. Zaterdag reisde hij voor een vakantie met zijn vrouw af naar de Dode Zee, waar hij gisteren overleed aan een hartaanval.

Stefan Heym werd op 10 april 1913 geboren in Chemnitz als kind van Joodse ouders. Op 20-jarige leeftijd vluchtte de schrijver, die in Berlijn begonnen was met een studie filosofie, germanistiek en journalistiek, naar Tsjechoslowakije, waar hij als journalist werkte. Twee jaar later emigreerde Heym naar de Verenigde Staten. Daar maakte hij zijn studie af.

In de Tweede Wereldoorlog keerde hij onder de Amerikaanse wapenen terug naar Europa. Nadat hij wegens zijn communistische sympathieën uit het leger was ontslagen, vestigde Heym zich in 1952 met zijn Amerikaanse vrouw in de DDR. Ook daar kreeg hij het aan de stok met de autoriteiten als gevolg van zijn „kritische marxistische” houding.

Tot Heyms bekendste boeken horen de Engelstalige bestseller ”The Crusaders” (1948), zijn afrekening met het stalinistische DDR-verleden ”Collin” (1979) en zijn autobiografische ”Nachruf” (1988).

Luis
Heym was een luis in de pels van de voormalige DDR. Een aantal werken van Heym is daar nooit uitgegeven, omdat daarin volgens de culturele autoriteiten te veel kritiek werd geleverd op het Oost-Duitse systeem. Als kritisch marxist toetste hij het „reëel bestaande socialisme” aan zijn eigen opvattingen, waardoor hij een lastige waakhond werd in zijn staat.

In 1943 trad hij toe tot het Amerikaanse leger en bereikte hij de rang van officier. Heym werd ingezet bij de afdeling psychologische oorlogsvoering. Als redacteur van het voor Duitse militairen bestemde blad Frontpost probeerde hij duidelijk te maken hoe zinloos het was de Tweede Wereldoorlog voort te zetten.

Manuscripten, radioboodschappen, oproepen, vlugschriften en korte verhalen uit de periode 1944-’45 zijn in het boek ”Reden an den Feind” gebundeld. Dit boek werd in 1986, ondanks het verbod op veel van Heyms werk, in de DDR uitgegeven, waar het veel aandacht kreeg.

Heym maakte in de jaren veertig naam in de VS met Engelstalige publicaties als ”Hostages” (1942) en ”The Crusaders” (1948). In 1951 zag hij af van het Amerikaanse staatsburgerschap en vertrok hij naar de DDR om mee te helpen aan de ontwikkeling van een „beter Duitsland”.

Naast actuele thema’s hield Heym zich daar bezig met historisch onderzoek naar bijvoorbeeld de opstand van Baden van 1849 in ”Lenz oder der Freiheit” (1965). Ook schreef hij de parabel ”Der König David Bericht”, een werk over machtsmisbruik en het stalinisme. Zijn werk verwees naar actuele gebeurtenissen in de DDR en bevatte indirecte kritiek op het beleid. ”Der König David Bericht” werd aanvankelijk verboden door Oost-Berlijn.

Nadat Heym in 1976 samen met andere Oost-Duitse kunstenaars een verklaring had ondertekend waarin solidariteit werd betuigd met de uitgewezen zanger Wolf Biermann escaleerde het conflict met de autoriteiten. Omdat de schrijver zich niet liet muilkorven werd hij twee jaar later, met zeven anderen, uit de Schrijversbond van de DDR gezet. Tevens kreeg hij een publicatieverbod.

Na de val van de Berlijnse Muur eind 1989 verzette Heym zich tegen de hereniging met het andere Duitsland. Hij vreesde voor een „uitverkoop aan de Bondsrepubliek.”

Nadat de hereniging tussen de twee Duitslanden op 3 oktober 1990 een feit was geworden, bleef Heym actief als schrijver. In 1998 verscheen zijn laatste roman, ”Pargfrider”, een historische komedie over het Oostenrijkse kapitalisme in de keizertijd.

Ook op politiek gebied bleef hij actief. In 1994 werd hij voor de ex-communisten gekozen in de Bondsdag. Een jaar later hield hij het echter voor gezien omdat hij het er niet mee eens was dat de vergoeding voor parlementariërs werd verhoogd. Een van zijn laatste openbare optredens had plaats in 1999. Heym protesteerde toen tegen de NAVO-aanvallen op Servië.

De laatste dagen van zijn leven bracht Heym door aan de Dode Zee, waar hij samen met zijn vrouw op vakantie was en een congres over dichter Heinrich Heine wilde bijwonen. Afgelopen donderdag verzorgde hij in Israël nog een lezing die zeer goed werd ontvangen.