Geen Zeeuw die niet weet dat zijn provincie in 1953 zwaar is getroffen door de watersnoodramp. Maar dat in een verder verleden het stadje Reimerswaal stormvloed na stormvloed te verduren kreeg en uiteindelijk geheel in de golven verdween, is velen onbekend.Het drama Reimerswaal stond niet op zichzelf. De Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ) stelde een lijst samen van maar liefst 117 kerkdorpen die tussen 800 en 1500 onder water verdwenen.

Om de geschiedenis van die dorpen aan de vergetelheid te ontrukken, onthult commissaris van de Koningin Peijs dinsdag een gedenkteken op de Oosterscheldedijk, tussen Colijnsplaat en de Zeelandbrug.

Een bijzonder monument, zegt Leo Adriaanse van de SCEZ. „We wilden een interactief kunstwerk, dat mensen activeert om stil te staan bij het verleden. We kwamen uit bij een ontwerp van de Amsterdamse kunstenares Lydia Schouten. Het gedenkteken heeft de vorm van een torenspits, een verwijzing naar de kerktorens van de verdronken dorpen. Die waren vaak nog zichtbaar nadat de dorpen waren overspoeld.”

Uit de ruim 7 meter hoge constructie klinkt driemaal daags een geluidsopname, vertelt Adriaanse. „Op tijdstippen die verwijzen naar jaren waarin grote stormvloeden plaatsvonden. Zo verwijst 14.04 uur naar de Sint-Elisabethsvloed uit 1404 en 15.30 uur naar de Sint-Felixvloed uit 1530.”

Bezoekers horen het geruis van opkomend water en het gefluit van een aanwakkerende stormwind. Op de achtergrond klinkt het alarmerende gebeier van kerkklokken. Meeuwen krijsen, vee loeit. Archaïsch middeleeuws gezang moet het geluidsfragment een stemmig karakter geven.

Adriaanse is zich ervan bewust dat het geluid pijnlijke herinneringen aan de ramp van 1953 kan oproepen. „Voor sommige Zeeuwen is het een confronterend geluid. Maar omdat het zo moeilijk is om je voor te stellen wat stormvloeden betekenen, gebruiken we het fragment toch. Juist voor bewustwording bij nieuwe generaties.”

Langs de dijk richting het water is een trap aangebracht die naar het monument voert. In de treden zijn de namen van de 117 kerkdorpen gezandstraald.

Aan het begin van de Oosterscheldedijk komt een informatiepunt. Panelen met tekst en foto’s geven een indruk van de Zeeuwse strijd tegen het water. Vanaf het infopunt zien bezoekers in de verte de Plompe Toren. Het is de enige tastbare herinnering aan Koudekerke, het dorp op Schouwen-Duiveland (niet te verwarren met Koudekerke op Walcheren) dat in de zeventiende eeuw wegzonk in de Oosterschelde.

Het gedenkteken op de Oosterscheldedijk kwam er overigens niet zonder slag of stoot. In eerste instantie was het monument in het naburige Kats voorzien, maar de geplande locatie stuitte bij inwoners op zo veel bezwaren dat het provinciebetuur van Zeeland besloot uit te wijken naar Colijnsplaat.

Ondanks verschillende informatiebijeenkomsten die de provincie belegde, zijn ook daar niet alle omwonenden even enthousiast. Sommigen storen zich eraan dat het geluidsfragment ook op zondag blijft klinken. Bovendien vrezen ze drukte van toeristen op zondag.

Even was er nog sprake van dat er een tijdklok op het monument zou komen, zegt SGP-fractievoorzitter C. van de Woestijne. „Wij hebben er als SGP steeds voor gepleit om het geluid op zondag uit te schakelen. Dat hebben we uiteindelijk niet voor elkaar gekregen.”

Het was voor de SGP geen reden om dan maar tegen de komst van het gedenkteken te stemmen. „We hadden eerder al voor de komst van een monument op Noord-Beveland gestemd. Aan die toezegging hebben we ons gehouden. Over de uitvoering van het kunstwerk kun je van mening verschillen, maar uiteindelijk tekent het toch onze geschiedenis.”