”Langs het levenspad van John Bunyan”
Auteur: F. van Holten
Uitgeverij: De Groot Goudriaan, Kampen, 2002
ISBN 90 6140 815 6
Pagina’s: 100
Prijs: € 12,50. Wie voortaan met een Bunyan-reis mee wil, kan nu de beschikking krijgen over een uitvoerige, goed gedocumenteerde gids. Want zo kan ik het boek van F. van Holten wel noemen. Hijzelf gaf er de titel ”Langs het levenspad van Bunyan” aan.

In zijn voorwoord beschrijft de auteur het doel van deze publicatie als volgt: „Het boek dat thans voor u ligt, wil Bunyans geschiedenis dichter bij de lezers brengen en hem volgen op zijn levensweg.” Aan die doelstelling beantwoordt het boek goed. De auteur is zeer nauwkeurig te werk gegaan in het naspeuren van de historische en geografische gegevens die te maken hebben met het leven van Bunyan. Dat is zeker verhelderend om de beelden die de prediker in zijn Christen- en Christinnenreis gebruikt en die ongetwijfeld veelal ontleend zijn aan zijn naaste omgeving, beter te verstaan. Achterin staat dan ook een indrukwekkende lijst van geraadpleegde literatuur.

Dat deze uitgave als gids kan dienen, blijkt uit de nauwkeurige routebeschrijvingen om plaatsen te bezoeken die herinneren aan Bunyans leven. Zo staat op blz. 10 zelfs een situatietekening van de exacte geboorteplaats van Bunyan. De bezoeker kan via de getekende stippellijn bij het stuk grond komen waar eens de ”cottage” stond. Hij komt dan ook langs een poel, waar riet in groeit. Waarschijnlijk heeft Bunyan deze poel in gedachten gehad toen hij Christen met zijn pak liet wegzakken in de Poel Mistrouwen.

Ook op blz. 45 wordt een nauwkeurige routebeschrijving gegeven, met de nummers van de wegen erbij, hoe men de begraafplaats kan bereiken waar Agnes Beaumont begraven ligt, de vrouw die eens achter op Bunyans paard meereed naar een godsdienstoefening, waarop een lastercampagne over Bunyan losbrak.

Zelfs is deze publicatie versierd met een aantal ingekaderde passages, die achtergrondinformatie verschaffen, of enkele belangrijke gegevens overzichtelijk bijeen plaatsen.

De schrijver stelt in zijn voorwoord dat de gegevens over Bunyans leven chronologisch beschreven zijn. Voor het overgrote deel is dat waar. Toch heb ik hier enkele opmerkingen over. Als hij stelt dat Bunyan door het lezen van de goede boeken die zijn vrouw van huis uit meebracht een innerlijke begeerte tot een waar geestelijk leven kreeg, is dat toch te vroeg in diens leven geplaatst. In zijn autobiografie schrijft Bunyan zelf dat de ware begeerten in zijn ziel pas werden gewekt na de ontmoeting met de vrouwen te Bedford. Vóór die tijd was het nog ”algemeen werk”. Dit merkt Van Holten trouwens zelf op aan het eind van hoofdstuk vier.

Ook de aanvechtingen die de schrijver noemt na het gebeuren op de grasvlakte in Elstow zijn te vroeg geplaatst. Bunyan heeft deze aanvechtingen -die hij later in de Christenreis uitbeeldt in het Dal der Verootmoediging en het Dal van de Schaduw des doods- doorleefd als hij al iets van de Weg der Verlossing heeft leren kennen.

Het boek eindigt met een korte schets van de voornaamste werken van Bunyan. De beknoptheid daarvan doet hier en daar geen recht aan de inhoud. Zo staat er op blz. 84: „De bliksemstralen van Sinaï drijven hem terug naar de goede en rechte weg.” Maar niet de bliksemstralen drijven hem daarheen; Evangelist wijst hem de weg, hoewel de bliksemstralen de weg des doods blokkeren.

Zo begrijp ik ook niet dat op blz. 87 bovenaan staat: „Opvallend is dat hier het huis van Uitlegger na het binnengaan door de Enge Poort gevonden wordt.” De plaats van het huis van Uitlegger is in de Christenreis ook ná de Enge Poort!

Als uitgebreide gids voor een reis langs het levenspad van Bunyan levert het boek zeker veel informatie op!