Toch verklaarde zijn Zweedse collega Reinfeldt, bij wie momenteel de regie berust over de Unie, dat hij op meer zekerheid wacht alvorens hij consultaties start over de te vormen Europese Commissie en over de aan te stellen voorzitter van de Europese Raad, de vergadering van de regeringsleiders. Voor laatstgenoemde post is de voormalige Britse kabinetschef Blair officieel kandidaat. Ook Balkenende lijkt een van de serieuze kanshebbers. Mogelijk wordt de benoeming, die voor de top van 29 en 30 oktober staat geagendeerd, vertraagd.Fischer zou gisteren naar Brussel komen, maar door problemen met zijn vliegtuig was hij gedwongen in Praag te blijven. Dankzij de moderne techniek kon via een videoconferentie het spoedoverleg met Reinfeldt, voorzitter Barroso van de Europese Commissie en voorzitter Buzek van het Europees Parlement toch doorgaan.

Zeventien senatoren in Tsjechië hebben bij het constitutioneel hof daar een klacht ingediend tegen het beoogde verdrag. Zij vermoeden strijdigheid met de nationale grondwet. Het hof verbiedt Klaus zijn fiat te geven zolang een vonnis in deze juridische procedure ontbreekt. Nu zou het staatshoofd zijn goedkeuring waarschijnlijk toch wel hebben uitgesteld. Hij geniet bekendheid als een rasechte euroscepticus en als een fervent tegenstander van ‘Lissabon’.

Fischer wees erop dat het hof een onafhankelijke instantie is. Tegelijk verzekerde hij dat het in dit geval meer spoed betracht dan gebruikelijk. Hij verwacht dat de rechters wellicht volgende week duidelijkheid verschaffen over wanneer zij hun oordeel vellen. Zijn er van hun kant geen bezwaren, dan zal Klaus volgens hem niet langer dralen. „De vraag is niet óf hij ondertekent, maar wanneer”, hield hij zijn Europese gesprekspartners voor.

Reinfeldt, Barroso en Buzek benadrukten dat zij er niet op uit zijn druk uit te oefenen. Het bijeenroepen van een conclaaf van de voorzitters van de drie belangrijke EU-instellingen, te weten Raad, Commissie en Parlement, wekt echter de indruk van het tegenovergestelde. Bovendien reist Reinfeldt vandaag naar Praag. Buzek doet dat morgen.

Maar zij beseffen dat te veel pressie averechts kan uitwerken op het gedrag van Klaus. Die wenst zich immers niet de wet te laten voorschrijven vanuit Brussel. Dus mag het geen bemoeienis van buitenaf heten. Buzek: „Dat zou niet democratisch zijn. We respecteren de ratificatieprocedure in Tsjechië. We praten over een autonome beslissing van een zelfstandige lidstaat.”

Na de positieve uitslag van het referendum in Ierland, enkele dagen geleden, hangt de invoering van het verdrag, dat voorziet in een hervorming van de bestuurlijke organisatie van de Unie, af van Polen en Tsjechië. De Poolse president Lech Kaczynski heeft toegezegd dat hij een dezer dagen het document zal signeren. Hij werpt dus geen problemen meer op. Alles draait nu om wat Vaclav Klaus doet.

Ondertussen wordt het formeren van de nieuwe Europese Commissie vooruitgeschoven. Eind oktober loopt het mandaat af van het zittende team. Dat verkeert daarna in demissionaire toestand. Voor Solana, de zogeheten hoge vertegenwoordiger voor het buitenlands beleid, geldt hetzelfde. Hij krijgt straks een opvolger die over meer bevoegdheden beschikt en die tevens als ondervoorzitter van de Commissie fungeert. Blijven onverhoopt de huidige spelregels van kracht, dan moet dat college met minimaal één persoon inkrimpen.

In het Europees Parlement klonk gisteren van de zijde van de Britse Conservatieven, die naar verwachting volgend jaar de verkiezingen in het VK winnen, harde kritiek op het verdrag. De afgevaardigde Kirkhope duidde het in een debat aan als „een dramatische stap op weg naar een superstaat.” En voorts: „Een te elitair project. Het dringt de ideologie op aan een steeds eurosceptischer publiek. Meer centralisatie van de macht willen de burgers niet.”

Van Dalen van de ChristenUnie, die behoort tot dezelfde fractie in het EP en die bij dit onderwerp zijn eerste speech hield in de plenaire vergadering, merkte over ‘Lissabon’ op: „Het heeft als voordeel dat Europa iets democratischer wordt en de nationale parlementen meer invloed krijgen. Nadeel is dat het zwaartepunt van de macht weer iets verschuift in de richting van Europa.” De ChristenUnie steunt de invoering van de voorgestelde veranderingen.

Europarlementariër Belder van de SGP, die een afwijzend standpunt huldigt, maakt deel uit van een groepering met de Britse partij UKIP. Aanvoerder Farage sprak van „een overwinning van de bureaucraten op de nationale democratieën” en voegde daaraan toe: „Wij zullen campagne blijven voeren voor het vertrek van het VK uit de EU.”