Het was bekend dat Akzo Nobel het net als vele andere bedrijven moeilijk heeft vanwege de economische problemen. Bij de presentatie van de cijfers over het tweede kwartaal van vorig jaar in juli deelde het concern al mee dat de winst over heel 2002 lager zou uitkomen. De dinsdag bekendgemaakte daling van het nettoresultaat met 4 procent naar 892 miljoen euro was dan ook niet schokkend, al was deze wel iets groter dan verwacht.

Maar dat de nettowinst in 2003 met nog eens minstens 10 procent zal dalen, was daarentegen wel een onverwachte en voor beleggers onaangename mededeling. Dat waren ze niet gewend van dit concern, waar het jarenlang goed ging en dat bovendien niet als wispelturig bekendstaat. Het gevolg was er dan ook naar. Ondanks de positieve stemming op de beurs verkochten de beleggers dinsdag op grote schaal hun Akzo-aandelen, waardoor de koers sloot met een verlies van bijna 5 procent. Eerder op de dag was er zelfs nog een min genoteerd van ruim 9 procent.

Topman Van Lede had zich een leuker afscheid kunnen wensen. Binnenkort gaat hij met pensioen en mag zijn opvolger H. Wijers -oud-minister van Economische Zaken in het kabinet-Kok I- de weg omhoog gaan zoeken. Maar ondanks de slechtere resultaten trok Van Lede geen boetekleed aan. Bij de presentatie dinsdag van de jaarcijfers gaf hij aan dat vooral twee externe oorzaken, namelijk de extra pensioenlasten en de dure euro, de resultaten sterk drukten.

De pensioenlasten gingen vorig jaar met 80 miljoen euro omhoog. Daar komt in 2003 nog eens 130 miljoen euro bij. „De veel hogere pensioenkosten vormen voor bijna alle bedrijven een gigantisch probleem”, aldus de scheidend topman.

Ook de waardestijging van de euro en de valutaschommelingen in Zuid-Amerikaanse landen spelen Akzo Nobel parten. Van Lede wees erop dat de autonome groei van het concern vorig jaar geheel teniet is gedaan door valutaperikelen. „Wij hebben voor de kat z’n staart gewerkt.”

Ondanks de winstdaling vindt Van Lede dat er geen reden is voor somberheid. Op een klip-en-klare manier benadrukte hij dat Akzo Nobel er goed voor staat. Hij wees op de sterke balans, de goed gevulde pijplijn met nieuwe producten en de flinke verbeteringen bij de divisies verven en chemie dankzij de getroffen herstructureringsmaatregelen.

Wie naar de cijfers kijkt, moet inderdaad constateren dat het met de divisies verven en chemie duidelijk beter gaat. De herstructureringen, waarbij respectievelijk 2500 en 2200 banen verloren gaan, lijken te helpen. In het vierde kwartaal steeg het bedrijfsresultaat bij beide onderdelen behoorlijk.

De divisie farma -jarenlang de groeimotor van Akzo Nobel- hapert daarentegen. Na vijf jaren van stevige groei -met een stijging van het bedrijfsresultaat van meer dan 10 procent per jaar- is de klad gekomen in dit onderdeel. In het laatste kwartaal nam het bedrijfsresultaat met maar liefst 20 procent af. Over het hele jaar kwam de schade uit op een daling met 8 procent tot 768 miljoen euro, overigens nog altijd meer dan de helft van het totale bedrijfsresultaat van Akzo Nobel.

De teruggang heeft verschillende oorzaken. De kaskraker van deze divisie, het antidepressiemiddel Remeron, krijgt concurrentie in de Verenigde Staten. Het concern heeft nog via de rechter geprobeerd het octrooi te beschermen, maar dat is mislukt. Bovendien heeft de introductie van nieuwe producten vertraging opgelopen.

Ondanks de problemen is er volgens Van Lede geen reden „om bij de pakken neer te zitten. Het mag ook wel eens keertje een onsje minder zijn.” Hij benadrukte dat de divisie farma goede toekomstperspectieven heeft, omdat er tal van nieuwe producten in de pijplijn zitten, die de komende jaren weer voor groei kunnen zorgen. Bovendien snijdt Akzo Nobel in de kosten. Wereldwijd verdwijnen er 800 banen.

In totaal moeten de herstructureringen bij Akzo Nobel in 2004 leiden tot een kostenbesparing van ruim 300 miljoen euro. Mede dankzij deze ingrepen moet het concern zijn positie weer verstevigen, want toekomst heeft Akzo Nobel volgens Van Lede zeker, vooral op het gebied van verven.

Bij analisten bestaan er toch zorgen over de koers. Ze betwijfelen vooral of de divisie farma sterk genoeg is om zelfstandig te kunnen blijven. De onderzoekskosten voor nieuwe producten zijn namelijk erg hoog en het in de markt zetten ervan is duur. Het is volgens hen dan ook de vraag of de Nederlandse onderneming genoeg armslag heeft, want in vergelijking met grote farmacieconcerns als Eli Lilly en Merck is Akzo Nobel een kleine speler.

Min of meer gaf Akzo Nobel dinsdag al een eerste antwoord op de kritiek. Het concern kondigde aan partners te gaan zoeken voor de ontwikkeling van nieuwe producten, maar sommige analisten willen nog een stap verder. Ze wijzen op de verkoop van de divisie farma. Van Lede acht dat echter niet waarschijnlijk. „Het is onze meest rendabele activiteit en bovendien onze grootste groeier. Maar als het toch interessant is zullen wij zeker naar een opsplitsing kijken. Wij beoordelen dat volstrekt pragmatisch. En of dat ook in de toekomst zo zal blijven moet je aan mijn opvolger vragen.” Hij kijkt naar Wijers. De oud-D66-minister knikt bevestigend.