Edelmans leven stond in het teken van het verdedigen van menselijk leven, waardigheid en vrijheid. Hij vocht tegen de nazi’s in de noodlottige revolte in het ghetto van Warschau en een jaar later in de Opstand van Warschau. In de decennia daarna volgde de strijd tegen het communisme. Zijn heldhaftige optreden leverde Edelman de Franse Légion d’honneur (de orde van het erelegioen) op, evenals de hoogste Poolse onderscheiding, de Orde van de Witte Adelaar.De opstand in het ghetto was het eerste grootschalige joodse verzet tegen de bezetting van Polen door de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog. Edelman was een van de weinigen die de drie weken durende opstand overleefde. Ieder jaar, op de verjaardag van de revolte, legde Edelman in Warschau bloemen bij het monument voor de helden van het verzet en riep hij op tot tolerantie.

‘Herdenk hen allemaal –jongens en meisjes– 220 in totaal, onthoud hun gezichten en namen’, zei hij in 2008 in een interview met Associated Press. ‘Van nature is de mens slecht, hij is een beest. Daarom moeten mensen vanaf hun kindertijd worden onderwezen dat haat niet de oplossing is.’ Vrijheid en vrede zijn de immateriële zaken waarvoor altijd gestreden moet worden, desnoods gewapend. ‘Wanneer je de vrijheid niet op vreedzame wijze kan verdedigen, moet je de wapens opnemen tegen het nazisme, tegen dictatuur en tegen chauvinisme.’

De nazi’s stelden eind november 1940 het ghetto in Warschau in. Bijna een half miljoen joden uit heel Polen werden hier in onmenselijke omstandigheden weggestopt. Een jaar later was bijna de helft overleden aan ziekte en honger. Toen in april 1943 werd besloten de mensen in het ghetto uit te moorden door de zestigduizend nog levende bewoners naar vernietigingskampen te deporteren ontmoetten Duitse soldaten een ongekend fel verzet van een paar honderd jonge, slechtbewapende joden die liever strijdend ten onder gingen dan zich als mak vee te laten vermoorden in de gaskamers. Edelman, destijds 23, nam de leiding over een eenheid verzetslieden.

‘Niemand geloofde dat we gered zouden worden’, zei hij later. ‘We wisten dat de strijd gedoemd was te mislukken, maar we toonden de wereld dat verzet tegen de nazi’s mogelijk was, dat je tegen de nazi’s kon vechten. Ieder moment was moeilijk. Twee, drie, hooguit tien jongens die het opnamen tegen een leger.’ Er was een gebrek aan wapens en vrijwel geen voedsel, maar ze werden gedreven door een doel. De nazi’s ’wilden de bevolking vernietigen en wij vochten om de mensen in het ghetto te beschermen, om hun leven te verlengen met een dag, twee dagen of vijf.’

Het lukte de strijders de Duitsers flinke verliezen toe te brengen, maar uiteindelijk moesten ze zich gewonnen geven. Meer dan 55 duizend mensen werden alsnog vermoord of naar concentratiekampen gedeporteerd. De leiders van de opstand werden in een bunker opgesloten waar ze, zonder mogelijkheid om te vluchten, op 8 mei 1943 zelfmoord pleegden.

Edelman zat niet in die bunker, hij wist met enkele andere door het riool naar het niet–joodse deel van Warschau te vluchten. Daar vond hij onderduikadressen en hielp hij joodse partisanengroepen in de bossen rond Warschau. In augustus en september vocht hij in de Opstand van Warschau, een eveneens noodlottige poging om de Poolse hoofdstad voor de komst van het Rode Leger te bevrijden.

Na de oorlog werd Edelman cardioloog in Lodz. Hij sloot zich aan bij de democratiseringsbeweging en het Poolse vakverbond Solidariteit, dat bijdroeg aan de val van de communistische heerschappij in Polen in 1989.