Het internationale steekspel rond het Iraanse atoomprogramma sleept zich voort. Teheran heeft wat dat betreft zijn lesje goed geleerd van Noord-Korea: pappen en nathouden, maar ondertussen gewoon doorgaan met waar je mee bezig bent. Eén stap achteruit, twee sprongen vooruit.Dat beeld liet ook de afgelopen week weer zien. Terwijl de Islamitische Republiek een nieuwe gespreksronde met de permanente leden van de VN-Veiligheidsraad over haar atoomprogramma inging, maakte Iran tegelijkertijd bekend dat nabij de voor sjiieten heilige stad Qom een geheim atoomcomplex in de bergen wordt gebouwd.

In Israël worden de ontwikkelingen in Iran met argusogen gevolgd, niet het minst vanwege de herhaaldelijke uitspraak van de Iraanse president Ahmadinejad dat de Joodse staat van de kaart moet worden geveegd.

Voor prof. Efraim Inbar, directeur van het Israëlische Begin-Sadat Center for Strategic Studies in Ramat Gan, lijdt het geen twijfel dat Iran aan de ontwikkeling van kernwapens werkt. „De wereld wil de realiteit niet onder ogen zien. Niet voor niets heeft Teheran steevast pottenkijkers geweerd.”

Vastbeslotenheid

De CIA concludeerde eind 2007 dat Iran in 2003 is gestopt met de ontwikkeling van kernwapens. Had de CIA het dan bij het verkeerde eind?

„Dat rapport wordt verkeerd gelezen. De Iraniërs zijn inderdaad in 2003 tijdelijk gestopt, toen de Verenigde Staten Irak binnenvielen. Ze waren bang dat hen eenzelfde lot zou treffen. Maar daarna is het programma gewoon voortgezet. Onze inlichtingendienst Mossad heeft daar alle aanwijzingen voor.”

Juist vorige week gaf Iran toe dat het een tweede opwerkingsfabriek bouwt. Inlichtingendiensten wisten dit al maanden. Waarom kwam dat nieuws nu pas naar buiten?

„Dat hoort allemaal bij het spel. De timing heeft alles te maken met de onderhandelingen over het Iraanse kernprogramma die deze week weer van start zijn gegaan. Bovendien dreigde dit nieuws via andere kanalen naar buiten te komen, dus is Teheran er zelf mee gekomen. Het geeft overigens wel de vastbeslotenheid aan waarmee Iran zijn nucleaire ambities wil verwezenlijken.”

Dreigt dit eenzelfde eindeloos diplomatiek spel te worden als bijvoorbeeld in het geval van Noord-Korea?

„Ik hoop in elk geval dat het niet eindeloos zal blijken. Iran heeft tot nu toe gezien dat het Westen steeds weer te paaien valt en dat het met bepaalde zaken gewoon wegkomt. Dat heeft de kwestie rond Noord-Korea inderdaad maar al te duidelijk laten zien.”

Nachtmerrie

Iran lanceerde deze week een raket die ook Israël kan bereiken. Hoe groot is de dreiging die van Iran uitgaat voor Israël?

„We moeten in het oog houden dat Iran niet alleen een bedreiging voor Israël vormt, maar voor de hele wereld. Iran grenst aan de Perzische Golf en aan het Kaspisch bassin, waarin zich driekwart van de wereldwijde energiereserves bevindt. Het argument dat Iran wel olie móét verkopen, wijs ik van de hand. Als Teheran de verkoop met 5 procent zou verminderen hebben we al een probleem.

Ten tweede is het gevaar van nucleaire proliferatie in de rest van het Midden-Oosten reëel, mocht Teheran atoomwapens verkrijgen. Dat is natuurlijk een regelrechte nachtmerrie. Als terroristen dergelijk oorlogstuig in handen krijgen, moeten New York en Rotterdam zich ook zorgen gaan maken.

Iran is ook zeer wel in staat om andere landen in het Midden-Oosten te destabiliseren, door het sjiitische deel van de bevolking tegen de regering op te zetten. Kijk naar wat er in Irak is gebeurd. Niet voor niets moet Saudi-Arabië niets van Teheran hebben. In de olierijke oostelijke provincie bevindt zich een sjiitische meerderheid. Maar ook in een land als Turkije, waar een strijd tussen islamistische en seculiere krachten gaande is, heeft Iran invloed.

En dan is er natuurlijk altijd nog het gevaar dat Iran zo’n atoomwapen daadwerkelijk zal gebruiken. We hebben de afgelopen maanden gezien dat het regime lang niet meer zo stevig in het zadel zit als voorheen. Als de situatie écht escaleert, zouden de radicale krachten in Iran er wel eens voor kunnen kiezen om in grandeur ten onder te gaan.”

Niet aarzelen

Zal Israël Iran ook weg laten komen met zijn nucleaire aspiraties?

„Als de wereld niets doet, bestaat er een goede kans dat wij het risico zullen nemen om Iran aan te vallen. Het is een publiek geheim dat de Israëlische luchtmacht zich al geruime tijd op een dergelijke actie voorbereidt. We hebben in het verleden laten zien dat we niet zullen aarzelen door nucleaire installaties in Irak en Syrië uit te schakelen.”

Is Iran niet een maatje te groot voor Israël?

„Luister, we hoeven Iran niet te bezetten. Maar Israël is zeer wel in staat de nucleaire installaties van Iran aan te vallen.”

Zal een dergelijke actie niet het hele Midden-Oosten in brand zetten?

„Daar heeft iedereen het almaar over. Ik denk dat de wereld ons stiekem dankbaar zal zijn als wij het vuile werk opknappen. Natuurlijk zal zo’n aanval negatieve effecten hebben. Iran kan via organisaties als Hamas en Hezbollah de terreuraanvallen op Israël opvoeren. Ze zullen raketten op ons afschieten. Daar hebben we trouwens een deugdelijk afweersysteem voor. En ze zullen wellicht de Straat van Hormuz (de toegang tot de Perzische Golf, RD) afsluiten. Maar dat is niet ons probleem.”

Heeft Israël de volledige steun van de Verenigde Staten voor een dergelijke actie?

„Wij hebben de volledige steun van Washington niet nodig. De Amerikanen hoeven alleen maar een oogje dicht te knijpen. Alleen de slechteriken in de wereld zullen tegen zo’n aanval zijn. Maar dat zijn we toch al gewend.”

Gepassioneerd betoog

In Israël wordt voortdurend gewaarschuwd dat Iran spoedig een point of no return zal bereiken in zijn vermeende pogingen een kernwapen te verwerven. Wanneer wordt dat punt bereikt?

„Dat hangt van de definitie van het point of no return af. Als je daarmee bedoelt het moment waarop Iran daadwerkelijk over een kernwapen kan beschikken, zal het nog wel even duren. Israël hanteert een stringentere definitie: de technologische rijpheid om een atoombom te produceren. Die is veel dichterbij.”

En daarmee een Israëlische aanval? Oud-staatssecretaris van Defensie Efraim Sneh voorspelde twee weken geleden dat Israël Iran nog dit jaar zal aanvallen.

„Op het moment dat Israël vaststelt dat zijn veiligheid dermate in gevaar is dat militaire actie noodzakelijk is, is het nog slechts een kwestie van een politiek besluit.”

Terwijl het interview eigenlijk al ten einde is, begint prof. Efraim Inbar nog een gepassioneerd betoog. „Hoe is het nu toch mogelijk dat de wereld zo nonchalant met deze kwestie omspringt? Er dreigt een zeer reëel gevaar, waar iets aan moet worden gedaan. Laat iedereen doen wat in zijn vermogen is om de wereld wakker te schudden.”