NAVO-crisis
Van een bondgenootschap tussen gelijkwaardige partners is in de NAVO nooit sprake geweest. Er was een supermacht die zich verbonden had met een reeks kleine en middelgrote landen. Daar kwam bij dat voor Europa het communistische gevaar veel dichterbij was dan voor degenen die aan overkant van de Atlantische Oceaan woonden. De Europese landen hadden het grootste belang bij de Amerikaanse veiligheidsparaplu.
Met het wegvallen van de koude oorlog verloor de NAVO een belangrijk deel van zijn historische functie. In ieder geval kwamen de verhoudingen heel anders te liggen. De NAVO moest op zoek naar een nieuwe vijand, zo werd wel gezegd. De Europese landen voelden zich minder bedreigd en gingen zich kritischer opstellen tegenover Amerika.
Dat land was nu als enige supermogendheid overgebleven. Een positie die in de wereld zowel ontzag als agressie opriep. Rusland onder Poetin accepteerde dat het zich qua economische en militaire macht niet met de USA kon meten. Voor fundamentalistische moslims werd Amerika echter de grote vijand.
Terwijl Amerika zich na 11 september 2001 in oorlog voelt, leeft de strijd tegen het terrorisme in Europa veel minder. Amerika is echter niet van plan zich veel aan te trekken van de standpunten van zijn Europese bondgenoten.
Met name de socialistische partijen voelen zich niet gelukkig met de Amerikaanse strijdlustigheid tegenover Irak. Onder een CDU-regering zou Duitsland zich zeker anders opstellen dan het nu doet.
Daar staat tegenover dat de socialist Blair Amerika’s trouwste bondgenoot is, terwijl Frankrijk onder een rechtse regering tot het anti-Amerikaanse kamp behoort. Groot-Brittannië heeft echter altijd nauwere banden gevoeld met Amerika dan continentaal Europa, en op het continent zijn het vanouds de Fransen die hun eigen zelfstandigheid willen beklemtonen.
Maandag kwam het tot een formele botsing binnen de NAVO. Frankrijk en België, gesteund door Duitsland, blokkeerden een hulpverzoek van Turkije. De Turken vrezen dat bij een Amerikaanse aanval op Irak, de woede van Saddam Hussein zich ook op hen zal richten. De drie opposanten vinden echter dat zij, door aan dit verzoek te voldoen, meegesleept worden in een oorlog die zij niet willen.
Zodoende is er thans een forse crisis binnen de NAVO. Die zal ertoe leiden dat de rol van het bondgenootschap gemarginaliseerd wordt. Amerika gaat buiten de NAVO om zaken doet met een aantal lidstaten die op de lijn van Washington zitten en trekt zich van de kritiek van anderen niets aan.
Dat ondermijnt de Atlantische solidariteit, die Europa onder andere omstandigheden hard nodig kan hebben. Bovendien maakt deze gang van zaken duidelijk dat er van een Europese solidariteit evenmin sprake is. Nederland zit op een andere lijn dan België, en de Britten stellen zich anders op dan de Fransen.
Ook wie niet in alle opzichten enthousiast is over de opstelling van Amerika in de wereldpolitiek, moet wel beseffen dat we bij een voortgaande vervreemding tussen Amerika en Europa nog verder van huis zijn.
