De dwangsom is bedoeld om bijvoorbeeld een gemeente, provincie of ministerie onder druk te zetten om op tijd een beslissing te nemen. Het kan gaan om bezwaarschriften of aanvragen voor subsidie of een vergunning.Als de overheid niet binnen de vastgestelde termijn besluit, moet de betrokkene zelf vragen om een dwangsom. Als binnen twee weken nog steeds geen besluit is genomen, gaat de teller lopen. De bedragen lopen op van 20 euro per dag in de eerste twee weken naar 40 euro in de laatste weken. De dwangsom wordt berekend over hooguit 42 dagen.

Tegelijkertijd met de invoering van de dwangsom zijn de termijnen waarin de overheid een besluit mag nemen, verruimd. Het gaat dan om de Algemene wet bestuursrecht en de Wet openbaarheid van bestuur.