Dat stelt H. de Boer in het onderzoek naar ”Schoolsucces van Friese leerlingen in het voortgezet onderwijs” waarop ze op 12 oktober promoveert aan de Groningse universiteit. De lage verwachtingen werken volgens De Boer door in de adviezen die ouders van leerkrachten krijgen bij de keuze van een school voor voortgezet onderwijs.De Boer onderzocht de prestaties van 20.000 leerlingen, van wie er 1100 uit Friesland kwamen. Deze leerlingen zaten in 1999 allemaal in de eerste klas van het voortgezet onderwijs en hun schoolloopbaan is in de jaren erna gevolgd. De Boer vergeleek het advies dat de Friese leerlingen kregen aan het eind van hun basisschoolperiode, hoe ver ze het op school brachten, hun examencijfers en de vakken die ze hadden gekozen.

„Bij een gelijke mate van intelligentie leveren de Friese leerlingen lagere leerprestaties in het basisonderwijs”, aldus De Boer. „Er is dus sprake van onbenut talent.” Vervolgens krijgen de leerlingen aan het eind van de basisschool een lager schooladvies dan schooljeugd elders in het land.

In het voortgezet onderwijs loopt de onderwijsachterstand van de leerlingen in Friesland niet veel verder uit, stelt de promovenda. Leerlingen die een vmbo-advies krijgen, blijken later een lager onderwijsniveau te bereiken dan hun collega-vmbo-scholieren elders, maar dat is volledig terug te voeren op het minder hoge niveau bij het verlaten van de basisschool.

Leerlingen die met een havo/vwo-advies de basisschool verlaten, bereiken wel een vergelijkbaar eindniveau ten opzichte van hun schoolgenootjes in de rest van het land. Gebruik van de Friese taal heeft geen invloed op het schoolsucces van de Friese jeugd, benadrukt De Boer.

Uit haar onderzoek blijkt tevens dat Friese leerlingen eerder een stapje terug doen wanneer de schoolprestaties tegenvallen. „Ze stromen eerder af naar een lager schooltype, bijvoorbeeld van vwo naar havo. Terwijl zittenblijven vaak beter voor het eindresultaat is.” Dit zorgt er onder meer voor dat in Friesland 3,6 procent minder leerlingen eindexamen vwo doen dan het landelijke gemiddelde.

Opvallend zijn volgens De Boer de hogere eindexamencijfers van de Friese schoolpopulatie. De onderzoekster, verbonden aan het Gronings Instituut voor Onderzoek van Onderwijs (GION), zegt dat dit voor een klein deel komt doordat in Friesland zoveel leerlingen een school beneden hun niveau volgen.

Vmbo-leerlingen blijken in Friesland ook iets vaker voor de sector economie te kiezen dan voor techniek, terwijl een exacte keuze als perspectiefrijker geldt. Verschillen in profielkeuze van havo- en vwo-leerlingen trof De Boer niet aan.