Vroeger was alles beter. Die gedachte leeft bij menig bezoekers van de Schooldag. Met heimwee denkt de vooral oudere bezoeker terug aan de dagen van weleer. „Toen, ja inderdaad, toen waren we met z’n duizenden. Je kon over de hoofden lopen. Dat is over.”„Waarom we er toch zijn? Uit liefde voor onze theologische school.” De senioren uit Zeist, een echtpaar met vriendin, kijken ernstig.

Cabaret

Of er nu veel of weinig mensen zijn. Zingen doen de vrijgemaakten graag. De organist in de Nederlands gereformeerde Nieuwe Kerk zet krachtig in. Even aarzelt het publiek. Dan gaat de mond open: „U komt ons, Heer, in Christus tegemoet, U geeft ons, Heer, verlossing door Zijn bloed.”

„Jongens en meisje, zijn jullie er ook?” begint ds. G. Zomer zijn welkomstwoord. „Ik zag net een jongere rondlopen. Welkom, ik hoop dat je er nog bent.”

De predikant uit ’s-Hertogenbosch is wat ironisch. „We laten ons dit jaar niet afleiden door het gejengel van de band op de Botermarkt. We krijgen geen kromme tenen van het cabaret. Vandaag gaat u college lopen.”

De Schooldag is dit jaar grondig op de schop gegaan. Speciale programma’s voor kinderen en de jeugd zijn geschrapt. De activiteiten concentreren zich met name in en rond het gebouw van de universiteit. Omdat het vooral een „theologiedag” moet zijn, krijgt het publiek volop de gelegenheid om minicolleges te volgen.

De kerkhistoricus prof. dr. G. Harinck lokt in het programmaboekje ‘studenten’ met een intrigerende vraagstelling naar zijn minicollege: „Was Abraham Kuyper een racist?” De bijzonder hoogleraar meldt zich echter af wegens ziekte. Kuyper een racist? Het vraagteken blijft staan.

In de Nieuwe Kerk geeft universitair docent dr. P. W. van de Kamp een college over eenzaamheid in de christelijke gemeente. „Een reëel probleem”, zo houdt hij het publiek voor. „Cijfers tonen aan dat een op de tien Nederlanders zeer eenzaam is.”

Een verstoorde balans tussen zelfstandigheid en gemeenschappelijkheid, „want dat is eenzaamheid eigenlijk”, is wezensvreemd aan de mens, stelt Van de Kamp. „God heeft de mens geschapen in gebondenheid aan de Schepper en aan de medemens. De zondeval heeft die gebondenheid echter gebroken.”

Eigenlijk, vindt de universitair docent, zou eenzaamheid in de kerk niet mogen voorkomen. „We zijn als gemeente een pelgrimsgemeente. Pelgrims stimuleren en helpen elkaar.” Echter, ook binnen de kerk zijn er groepen vatbaar voor eenzaamheid: onder wie senioren, mensen die een sterfgeval van dichtbij hebben meegemaakt en mantelzorgers.

„En”, vult dr. Van de Kamp aan, „ook groepsvorming binnen een kerkelijke gemeente kan eenzaamheid vergroten. Je sluit jezelf af voor mensen met een andere mening.”

Erkennen dat er sprake is van eenzaamheid in de kerk is een grote stap op weg naar de oplossing, weet de docent. Verder pleit hij voor bijvoorbeeld een lotgenotengroep en een soort kerkelijke mantelzorg. „Creëer een klimaat waarin mensen mogen en kunnen klagen over eenzaamheid.”

Opvatting

In de eeuwenoude Broederkerk zit een echtpaar op leeftijd te bladeren in het programmaboekje. Ze hebben zojuist college gevolgd bij de christelijke gereformeerde dr. Stefan Paas, de nieuwe aanwinst van de universiteit. Hij sprak over ”Het Evangelie voor een seculariserende samenleving”.

De kerk bevindt zich volgens dr. Paas in de grootste crisis sinds haar ontstaan. Was in de jaren zeventig nog 80 procent van de Nederlanders lid van een kerk, nu geldt dat nog maar voor zo’n 30 à 40 procent. „In één generatie is het hele gebouw ingestort.”

Er wordt verschillend gedacht over de vraag hoe we secularisatie moeten duiden, signaleert de docent. „Sommigen zien de ontkerkelijking als een oordeel van God. Anderen zien de secularisatie juist als een bevrijding: de kerk moet haar machtspositie neerleggen en wordt gedwongen zich te bezinnen op de vraag: waar gaat het eigenlijk om.

Ten slotte zijn er christenen die de ontkerkelijking zien als een teken van de eindtijd. De keuze die je maakt, bepaalt je visie op de koers die de kerk moet gaan”, stelt dr. Paas.

Het oude echtpaar, woonachtig in het Groningse Bedum, moet de woordenstroom nog verwerken. De man, hij is 81 jaar, lijkt niet overtuigd door de enthousiaste docent. „Zijn opvatting is niet de mijne.”