De negentien weefwerken van Rita Kok worden tentoongesteld in het imposante Design Museum in Kyoto. Een hooggeplaatste diplomaat van het Japanse ministerie van Buitenlandse Zaken, een van de VIP’s die de expositie officieel openden, noemde de keuze voor Kyoto „een goede beslissing. De inwoners van Tokio zullen wel jaloers zijn dat ze overgeslagen worden”, zei hij schertsend. „Maar Kyoto is de geboorteplaats van de Japanse beschaving en de thuisbasis van de traditionele kunst en de Japanse textielindustrie. Ik kan me geen betere plek indenken voor deze expositie.”

Ongekunsteld
Zijn lovende woorden kregen krachtige bijval van bezoekers – van wie velen in de traditionele Japanse kleding voor ceremonies. De Japanse textielkunstenares Mitsuko Asakura merkte op dat Koks werken het Nederlandse landschap weerspiegelen. Omdat Asakura in de jaren zeventig twee jaar in Nederland woonde en werkte, kent ze dat landschap goed. Zij noemde de kleurige weefsels van Kok „ongekunsteld, eenvoudig, eenzaam, in de goede zin van het woord.”

De Japanse bezoekers waren vooral onder de indruk van Koks gebruik van kleuren. Het zijn lichte maar warme kleuren, die in elkaar overlopen. „Het prismatische licht in haar werk is heel zacht en toont enorm veel gevoel”, zei een 50–jarige bezoekster poëtisch. „Het is heel anders dan het Japanse gebruik van kleur. Op kimono’s worden kleurencontrasten bijvoorbeeld versterkt door ze pal naast elkaar te zetten. In Koks werk zie je daarentegen een kleur voorzichtig veranderen tot een uiteindelijk totaal andere tint. Heel mooi.”

De opmerkelijke expositie –Rita Kok heeft nooit eerder tentoongesteld, zelfs niet in haar eigen land– kwam tot stand dankzij Madeleine Wardenaar, directeur van de in Amsterdam gevestigde Magna Arte Foundation. „Een paar jaar geleden kwam ik bij Rita thuis en zag haar werk. Ik was enorm onder de indruk en vroeg haar of ze ermee naar buiten trad.” Dat bleek niet het geval te zijn. „Ik behoor niet tot de mensen die met een map langs galeriëen lopen”, verontschuldigde de bescheiden Rita Kok zich later.

Wardenaar kwam met het idee om in „textielparadijs” Japan te exposeren. „Toen Madeleine me dat vroeg, zei ik: „Nee, dat kan ik niet””, herinnert Kok zich. Maar Wardenaar was „heel stimulerend” en via de hulp van Masako Yoshioka, topvrouw van de in Amstelveen gevestigde Stichting Japan Netherlands Culture Center, kwam de opmerkelijke tentoonstelling tot stand.

Bescheiden
Tijdens de openingreceptie zit Rita Kok stil op een stoel, verborgen achter de grote schare bezoekers. Ze komt heel bescheiden, eerlijk en echt over: „Ik vind het heerlijk om achteraf alles te bekijken.” Ze bewondert de kleurrijke kimono’s, terwijl ze uitlegt welke rol textiel speelt in haar leven. „Textiel is op voedsel na onze belangrijkste levensbehoefte. We zijn vanaf wieg tot graf 24 uur per dag met textiel bezig. Dat besef je niet. Het is daarom voor veel mensen moeilijk te zien dat er kunst in zit.”

Kok vóélt haar kunst. „Die diepe gedachten erachter, die heb ik niet.” Ze geeft een stem aan haar gevoelens met kleur: „Of je zonlicht hebt of kunstlicht. Of het ochtend is of middag. Kleur staat nooit stil. Kleur leeft. Kleur beïnvloedt.”

De bescheidenheid van mevrouw Kok bleek duidelijk tijdens een persconferentie. Een Japanse journalist vroeg haar of ze via haar werk de Nederlandse cultuur in Japan hoopt te promoten. Ze keek hem verrast aan, dacht enkele seconden na en zei vervolgens: „More or less.”

De tentoonstelling in Kyoto loopt tot eind van deze maand. In november volgt een expositie in het Prefecturale Kunstmuseum in Nagasaki.