De Russische media waren maandag uitermate pessimistisch gestemd over de overlevingskansen van het Internationaal Ruimtestation ISS, omdat de ruimteveren van de NASA waarschijnlijk voor langere tijd aan de grond blijven. De shuttles zouden het vervoer van ongeveer 80 procent van de bemanning naar het ISS en 90 procent van het ’vrachtvervoer’ naar het ruimtestation voor hun rekening nemen.

Tot het einde van dit jaar stonden er nog drie vluchten met Amerikaanse ruimteveren naar het ISS gepland. Ze zouden in totaal 26 astronauten en ruim 60 ton constructie- en onderzoeksmateriaal naar het station brengen en ongeveer 20 ton drinkwater en levenmiddelen.

Rusland zou maximaal drie Sojoez-capsules klaar hebben om dit jaar een tocht naar het ISS te maken. Aan boord kunnen niet meer dan drie astronauten plaatsnemen. Het onbemande vrachtschip ’Progres’ kan circa 4 ton materiaal meenemen. Andere mogelijkheden om het station te bereiken zijn er voorlopig niet.

Rusland kan de productie van de Sojoez-capsules, die slechts een keer gebruikt kunnen worden, wel verhogen, maar de Verenigde Staten zullen dan financieel bij moeten springen. Inkomsten uit de lucratieve toeristenreizen naar de ruimte zullen bovendien voorlopig opdrogen. Wegens het ongeval met de Columbia is er geen plaats meer voor toeristen. Een Amerikaan en Zuid-Afrikaan bezochten het ruimtestation de afgelopen twee jaren. Zij betaalden daar 20 miljoen dollar per persoon voor.

Moskou hoeft niet te rekenen op Washington. Dat zal vermoedelijk zijn ruimtebudget gebruiken om het eigen veiligheidsprobleem op te sporen en te verhelpen, en zich verder toe te leggen op het ontwikkelen van een nieuw ruimtetransportsysteem.

Het Witte Huis wil bijna 500 miljoen dollar extra uittrekken voor de NASA. Het ruimteagentschap kan in 2004 rekenen op een slordige 15,5 miljard dollar, zo werd maandag bekend. Het afgelopen decennium heeft het agentschap alleen maar moeten inleveren. Hoge functionarissen van het Witte huis haastten zich te zeggen dat die bezuinigingen in geen enkele relatie staan tot het ongeluk van zaterdag.

Veiligheidsexperts van de NASA klaagden in april vorig jaar al over de risico’s van bezuinigingen op de toch al oude toestellen. Een gepensioneerde werknemer van NASA vroeg afgelopen zomer president Bush om ingrijpen „om een nieuw katastrofaal ongeluk te voorkomen”. Een congreslid uit Florida, die zelf ooit meevloog met een ruimteveer, klaagde recent nog dat het budget voor het ruimteveer bij de NASA „wordt uitgeteerd en de kans op een katastrofaal verlies steeds groter wordt”.

De NASA heeft de beschuldigingen van onachtzaamheid ten aanzien van de veiligheid van de hand gewezen. De organisatie ontsloeg overigens vorig jaar vijf van de negen veiligheidsadviseurs, nadat die zich kritisch hadden uitgelaten over de bezuinigingen, zo meldde The New York Times maandag op gezag van voormalige NASA-adviseurs.

Een panel van negen veiligheidsexperts wees de organisatie vorig jaar op de risico’s van bezuinigingen op de toch al oude toestellen. De deskundigen repten over een beleid „voor de korte termijn” en presenteerden een lijst met aanbevelingen voor verbeteringen.

In een reactie op de kritiek verving de NASA vijf van de negen adviseurs, aldus verscheidene oud-medewerkers van de ruimtevaartorganisatie. Een zesde lid van de groep, driesterren-admiraal Bernard Kauderen, was volgens de Amerikaanse krant zo aangeslagen door de ontslagen, dat hij uit eigen beweging opstapte.

De NASA bevestigde tegen The New York Times dat vorig jaar een aantal adviseurs is vervangen. Dit gebeurde echter volgens de NASA niet wegens kritiek op de bezuinigingen, maar omdat de organisatie jongere en wetenschappelijk beter onderlegde medewerkers wilde aantrekken.

Vooral in de VS, India en Israël wordt gerouwd om de omgekomenen. Onder de slachtoffers waren een in India geboren vrouw en de eerste Israëlische astronaut. Space Expo, het bezoekerscentrum van Estec in Noordwijk, opende maandag een condoleanceregister voor de verongelukte astronauten. Wubbo Ockels, de eerste Nederlander die een ruimtevaartreis maakte, zette als eerste zijn handtekening.