65 jaar
Vrijdag viert onze Koningin haar verjaardag. „Met de meest warme gevoelens” heeft premier Balkenende haar vrijdagmorgen namens het Nederlandse volk gefeliciteerd. Graag willen we ons daarbij aansluiten.
Ongetwijfeld is deze verjaardag voor koningin Beatrix een heel bijzondere. Het is haar eerste verjaardag na het overlijden van prins Claus. Juist op een dag als deze zullen de gedachten zich vermenigvuldigen. Allerlei herinneringen aan de verjaardagen dat hij er nog bij was, komen dan naar boven.
Na het sterven van haar echtgenoot heeft de Koningin al spoedig de draad weer opgepakt. Daarmee gaf zij blijk van grote innerlijke kracht. Ook voor haar gaat het leven door. Zeker wanneer er sprake is van een kabinetscrisis en een kabinetsformatie krijgt haar constitutionele rol extra accent.
Het bereiken van de 65-jarige leeftijd (de tweede reden waarom deze verjaardag bijzonder is) vormt voor onze Koningin dan ook volstrekt geen reden om haar hoge ambt neer te leggen. Dat heeft zij al meerdere malen duidelijk gemaakt.
Die leeftijdsgrens van 65 jaar is ook maar betrekkelijk willekeurig gekozen. Vroeger gold voor een aantal (hoge) ambten dat men die tot zijn zeventigste verjaardag kon bekleden. Daarentegen staat op dit moment het grootste deel van de mensen tussen de zestig en de 65 al buiten het arbeidsproces. Om financiële redenen zou dat wel weer eens kunnen gaan veranderen.
In ieder geval geldt voor het koningshuis geen verplichte VUT of pensioengerechtigde leeftijd. Wel komt de Koningin met ingang van heden in aanmerking voor een AOW-uitkering, maar dat is dan ook alles wat er formeel verandert.
Overigens kent het Nederlandse koningshuis (anders dan het Britse) wel een traditie van abdicatie. Van de vijf vorsten en vorstinnen uit het Oranjehuis die we gehad hebben, zijn slechts twee (de koningen Willem II en Willem III) als regerend vorst overleden. De anderen deden al tijdens hun leven afstand van de troon.
Voorlopig is dat echter van koningin Beatrix niet te verwachten. Als ze het leven en de gezondheid mag hebben, ook niet bij haar 25-jarig ambtsjubileum in 2005. Naast roepingsbesef speelt daarbij zeker een rol dat ze Willem-Alexander en Máxima eerst de tijd wil geven een gezin op te bouwen en zich voor te bereiden op hun toekomstige taak.
In sommige opzichten lijkt koningin Beatrix meer op haar grootmoeder dan op haar moeder, al beseft zij wel dat zij in een geheel andere tijd leeft dan Wilhelmina, die nog in de 19e eeuw als koningin werd ingehuldigd. Kwesties en schandalen in het Koninklijk Huis bleven ons tijdens de regeerperiode van Beatrix bespaard. Haar man bracht haar niet in opspraak en de huwelijksplannen van de kroonprins liepen (weliswaar op het nippertje) goed af.
Hier en daar is de laatste jaren de kritiek op Beatrix en het monarchale stelsel toegenomen. Dat neemt niet weg dat bij het overgrote deel van de bevolking de Koningin hoog scoort. Hoger in ieder geval dan de Haagse politici.
Hopelijk is het de koningin gegeven om nog een aantal jaren haar hoge ambt uit te oefenen. Mocht het zijn in afhankelijkheid van de kracht van boven.