Orthodoxe leerstoel Bijbelwetenschap nodig
Aan de Nederlandse universiteiten is het onderwijs in het vak Bijbelwetenschappen gestoeld op het gedachtegoed van Julius Wellhausen. Hans Reinders pleit in reactie op een interview met prof. dr. Karel van der Toorn (RD, 28-07) voor een eigen universitaire leerstoel Bijbelwetenschappen vanuit de orthodoxie.
Wie het interview met prof. dr. Van der Toorn leest, vraagt zich af waar de theologen mee bezig zijn. Het klimaat aan de universiteiten is op het punt van de Bijbelwetenschappen niet best bezien vanuit de orthodoxe visie. Sinds de 19e eeuw is het klimaat aan de universiteiten veranderd omdat er sindsdien de visie van Julius Wellhausen is overgenomen. De Bijbelwetenschappers gingen zich meer richten op het ontstaan van de vijf boeken van Mozes door de tijden heen. Men dateert delen van de vijf boeken voor en na de ballingschap. Niet langer is Mozes de hoofdauteur van deze vijf boeken.Oud gebouw
Verder wordt exegese niet gezien als een geduldig luisteren naar de tekst zelf, noch een verstaan van de tekst zelf voor eigen hart en leven, zoals Calvijn deed.
Exegese wordt geheel en al een ontleden van de tekst alsof het om een oud gebouw gaat, dat wel historische waarde heeft maar voor het heden niet langer zijn diensten kan bewijzen.
Zonder meer zijn er pogingen ondernomen om het schema van Wellhausen te doorbreken. Onder anderen dr. M. J. Paul heeft dit gewaagd in zijn dissertatie ”Het archimedisch punt van de pentateuchkritiek”.
Deze visie echter wordt door moderne theologen aan de universiteiten niet serieus genomen. Hooguit stelt men de visie van Wellhausen op details bij, maar in hoofdlijnen staat deze nog als een huis.
Cultus
Ook Karel van der Toorn bouwt op deze visie van Wellhausen verder. Ook hij richt al zijn aandacht op het ontstaan van de Bijbel en richt zich niet op het verstaan van de Bijbel vanuit de Schrift zelf, zoals men van oudsher deed.
Zo meent Van der Toorn dat er een groep professionele schrijvers is geweest die zich bewoog rondom de cultus. Zonder meer zal dit gelden voor de Babylonische godsdienst.
Om zo de vijf boeken van Mozes te ontrafelen, gaat te ver. Juist het leven van Mozes is een wonderlijke weg. Dat leert de Schrift zelf. Aan het hof van de farao werd hij onderwezen in al de wijsheden van de Egyptenaren en in zijn tijd kon men al schrijven en was het letterschrift aanwezig. Ik ga er daarom van uit dat Mozes grote delen van de mondelinge overlevering heeft vastgelegd en dat de Heere hem daar nog apart heeft onderwezen.
Kracht
Is het bovendien niet de Schrift zelf die getuigt dat heel de Schrift van God is ingegeven? Wie de Schrift van dat theologisch kader ontdoet, berooft hem van zijn zeggingskracht.
Ook geeft de Schrift zelf ons een heldere inkijk in wie de mens is na de zondeval. Zo leert de Bijbel ons dat er telkens tegenstand is tegen de Bijbelse waarheid.
Niet alleen vanuit de moderne theologie. Het is erger, want wij allen hebben ons eigen hart niet mee. Toch heeft God geen punt gezet achter de gevallen mens.
De Bijbel leert ons ook dat God het stenen hart, dat ijskoud en keihard de waarheid van Gods woord ontkent en vol met Schriftkritiek zit, kan en wil wegnemen.
Nijl
Ondertussen rijst wel de vraag of de orthodoxie niet een eigen universitaire leerstoel Bijbelwetenschap zal moeten oprichten waarin het principe van de Reformatie wordt gehonoreerd. Orthodoxe studenten worden veelal geworpen in de Nijl van de moderne Bijbelwetenschappen.
De auteur studeerde theologie aan de universiteit van Utrecht en specialiseerde zich daar in het Oude Testament.