Welke regeringscoalitie moet er komen na de kamerverkiezingen van 22 januari? Na een fase van onzekerheid, waarin de grootste partijen CDA en PvdA van verschillende voorkeuren blijk gaven, beginnen christen-democraten en socialisten elkaar nu met interesse te besnuffelen. Maar getalsmatig is deze combinatie niet de enige optie. In deze krant wezen de Katwijkse wethouders Post (CU) en Van Duijn (SGP) dinsdag op een andere, volgens hen reële, mogelijkheid: CDA/VVD plus ChristenUnie/SGP.

De leiders van de kleine christelijke partijen, Rouvoet en Van der Vlies, zien dat in de praktijk nog niet voor zich. Van der Vlies: „Op zichzelf zijn we, zo heb ik ook tegenover informateur Donner aangegeven, beschikbaar voor een gesprek. Maar we staan niet te trappelen van ongeduld. Als we al bij een onderhandeling betrokken zouden worden, zullen we heel indringende vragen stellen. Dat zijn we aan ons programma en aan onze achterban verplicht.”

Ook Rouvoet ziet het niet direct gebeuren dat de grote partijen serieus met hem zullen willen praten. „Ik ben altijd bereid tot contact, maar een combinatie CDA/VVD/ChristenUnie/SGP is in deze fase van de formatie nu eenmaal niet zo voor de hand liggend. Het meest logische is nu een combinatie van CDA en PvdA. Dan kun je het met twee partijen af, heb je geen krappe maar een royale meerderheid en heb je een verdedigbare vertaling van de verkiezingsuitslag.”

Daar komt voor de CU nog wel iets bij. „Ik heb in de campagne duidelijk aangegeven dat als de kiezers meer invloed van de ChristenUnie wilden, zij ons een groter mandaat dienden te geven dan wij op dat moment hadden. Het omgekeerde is gebeurd: we hebben een zetel verloren.”

Als de SGP of CU al uitgenodigd worden bij een serieuze formatieonderhandeling, zal dat waarschijnlijk pas zijn als alle andere mogelijkheden zijn mislukt, vermoeden beide fractievoorzitters. „Stel dat men er op geen enkele manier, linksom of rechtsom, uitkomt; en het land dreigt bij wijze van spreken onbestuurbaar te worden, dan zou het zo kunnen zijn dat andere partijen een prijs willen betalen voor onze deelname aan een coalitie”, stelt Van der Vlies.

Zijn partij zal de huid dan duur verkopen. „Ik ga nu in het openbaar niet speculeren over die situatie en over onze voorwaarden. Maar dat men ons, met name op ethische punten, fors tegemoet moet komen, zal duidelijk zijn.”

Van der Vlies denkt, als het om steun aan een CDA/VVD-coalitie gaat, sowieso eerder aan gedoogsteun dan aan daadwerkelijke deelname. „Om een getalsmatige meerderheid in het parlement te halen, heeft zo’n coalitie om te beginnen de steun van SGP én ChristenUnie nodig. De SGP zal zich daarbij eerder richten op gedoogsteun dan op zitting nemen in een kabinet. In die formule lever je je immers minder met huid en haar uit aan een compleet regeerakkoord.”

Rouvoet: „Men zal aan de ChristenUnie geen gemakkelijke gesprekspartner hebben. Veel daden van paars liggen ons als een steen op de maag. Zaken zullen teruggedraaid moeten worden. Op sommige dossiers moet een pas op de plaats worden gemaakt.”

Bij het pleidooi van de Katwijkse wethouders voor een CDA/VVD/ChristenUnie/SGP-coalitie tekent hij aan „dat we natuurlijk voorzichtig moeten zijn vanuit de gemeentepolitiek vergelijkingen te maken met de landspolitiek. Die vergelijking gaat getalsmatig bijvoorbeeld al niet op. Op het Binnenhof zijn ChristenUnie en SGP van een volgens sommigen onbeduidende omvang.” Van der Vlies: „Katwijk is als dorp nog sterkt gestempeld door het protestantisme. Ik kan me voorstellen dat de VVD daar nog een iets andere VVD is dan in Den Haag, en dat het CDA er ook behoudender is dan in het nationale parlement.”

De SGP-leider heeft het pleidooi van Van Duijn en Post minder opgevat als een oproep aan hemzelf dan aan CDA-leider Balkenende. „Daar slaan de Katwijkers de spijker wel op de kop. Want het is toch inderdaad vreemd dat een van de eerste dingen die je na de verkiezingen uit de mond van Balkenende hoort, de optie CDA/VVD/D66 is. Voelt hij met zo’n partij dan meer affiniteit dan met de kleine christelijke partijen? Is er dan in zijn ogen zó weinig inhoudelijke verwantschap met ons?”

„D66 is nota bene dé motor achter Paars”, vult Rouvoet aan. „Toen ik een aantal weken geleden in een forum zat met het CDA-kamerlid Jan de Vries, zei die: Wat mij betreft zijn jullie de eersten die bij een nieuwe coalitie mogen aanschuiven. Balkenende krijgt het niet uit zijn mond om een combinatie waarin wij een rol spelen zelfs maar als theoretische optie te noemen. Dat is veelzeggend.”

„Momenteel zoekt hij toenadering tot de PvdA, maar lange tijd laadde hij de verdenking op zich dat hij gewoon verder wilde met de coalitie waarmee hij bezig was. Hij heeft al enkele malen een zwenk gemaakt. Dat alles is voor mij moeilijk meer te volgen.”