„Dit seizoen heeft veel winst­verrassingen laten zien”, zei beleggingsstrateeg Ronald Doeswijk van Robeco woensdag. „De winstval van bedrijven is niet zo groot als verwacht, omdat veel bedrijven in staat zijn gebleken kosten te besparen.”In de Verenigde Staten ligt driekwart van de gepubliceerde bedrijfscijfers hoger dan analisten hadden voorspeld. Ook fonds­manager Corné van Zeijl van SNS Asset Management schrijft de meevallers toe aan kostenreducties. „Die kostenbeparingen zijn bij ons wel wat lager, omdat we minder flexibel zijn dan de Verenigde Staten.”

Het kwartaalcijferseizoen is inmiddels halverwege. In Nederland hebben 13 van de 25 AEX-bedrijven hun resultaten gepubliceerd. De hoofdfondsen Ahold en Air France-KLM gaven nog alleen een inkijkje in hun omzet. De winstcijfers volgen binnenkort, die van de luchtvaartmaatschappij komen donderdag al.

Diverse AEX-bedrijven wisten beleggers positief te verrassen met resultaten waaruit blijkt dat ze dieper in de kosten hebben gesneden dan aanvankelijk gedacht.

Elektronicaconcern Philips kon daardoor een kwartaalwinst van 45 miljoen euro presenteren, terwijl gerekend werd op een verlies van meer dan 130 miljoen. Philips heeft in een jaar tijd meer dan 17.000 banen weggesneden.

Ook chemieconcern Akzo­Nobel heeft duidelijk de vruchten geplukt van kosteningrepen. AkzoNobel schrapte het afgelopen anderhalf jaar bijna 3000 banen. In totaal is tot nu toe circa 340 miljoen euro aan kosten­besparingen gerealiseerd. Een groot deel daarvan is te danken aan de snelle integratie van branchegenoot ICI, die Akzo­Nobel in 2007 overnam.

Topman Hans Wijers kondigde woensdag aan dat er mogelijk meer ontslagen volgen. Toch lijken de zwaarste klappen bij grote ondernemingen achter de rug. „Ik denk dat bedrijven zo hard hebben ingegrepen dat we het ergste hebben gehad”, aldus Doeswijk van Robeco. Fonds­manager Van Zeijl voegt daar aan toe dat aangekondigde ontslagen vaak nog moeten vallen: „Veel mensen staan nog niet op straat. Dat duurt zes tot negen maanden.”

Hoewel de tweedekwartaalcijfers tot nu toe veel prettige verrassingen opleverden, zijn marktvorsers terughoudend over de nabije toekomst. De hamvraag luidt volgens Doeswijk als volgt: „Komt de economie krachtig uit de recessie of blijft het voortsudderen omdat consumenten de hand op de knip houden en bedrijven niet investeren?”

De beleggingsstrateeg ziet vooralsnog geen krachtig herstel van de economie. De boel stabiliseert grotendeels doordat bedrijven door hun voorraden heen zijn en moeten bijbestellen. Dat is geen reden om te juichen, vindt Doeswijk, want het zijn „effecten van tijdelijke aard.”

De meeste bestuursvoorzitters van bedrijven zijn ook weinig optimistisch. Akzotopman Wijers sprak woensdag van „geleidelijke stabilisatie op een significant lager niveau dan in 2008.” Zijn collega Peter Bakker van TNT, eerder deze week: „Het is slecht, maar het is wel stabiel slecht.”

Fondsmanager Van Zeijl begrijpt de toplieden wel. „Als het zo slecht is, ga je niet meteen hoera roepen als de zaak stabiliseert.”