In het stadscentrum van Maiduguru, hoofdstad van de deelstaat Borno in het uiterste noordoosten, leek het dinsdag wel oorlog. Het leger viel met mortieren en zware mitrailleurs een ommuurde groep gebouwen aan die het hoofdkwartier vormen van de sekte Boko Haram. De sekte­leden zijn bang dat kinderen door de invloed van moderne scholen hun islamitische wortels verliezen.De gevechten duurden de hele nacht. Een inwoner van Maiduguru, waar ruim 1 miljoen mensen wonen, zei vanmorgen dat het erop leek dat het leger de laatste aanhangers van de sekte bezig was te verslaan. Het is niet bekend wat het lot is van sekteleider Yusuf.

Maiduguru is het belangrijkste handelscentrum van Noordoost-Nigeria. Een van de beste universiteiten van het land is er gevestigd en het ziekenhuis staat als zeer goed bekend. Het is juist deze snelle modernisering die de oorzaak was voor leden van Boko Haram om zich te verzetten tegen de overheid.

De vlam sloeg in de pan toen sekteleden zondag in Bauchi, een andere stad in het noorden, een aanval uitvoerden op het politiebureau. De plaatselijke politie had enkele leiders van de sekte opgepakt, omdat zij op grote schaal vuurwapens insloegen. In wat een gecoördineerde operatie lijkt te zijn geweest, werden aanvallen uitgevoerd op politiebureaus in vier andere steden.

Verreweg het grootste deel van de gedode sekteleden bestaat uit arme jongemannen. De harde kern van Boko Haram is overtuigd moslimextremist, maar de meeste van hun aanhangers zijn werkloze jongemannen, zoals die er in het arme noorden vele miljoenen zijn. Die zijn doorgaans snel te overtuigen.

De sekte werd in 2002 gevormd door Mohammed Yusuf, een islamitische prediker met een karakteristieke, zachte stem. Het voornaamste strijdpunt is de strijd tegen moderne scholen. De naam Boko Haram betekent ”onderwijs is verboden”.

„De sekteleden strijden voor de instandhouding van het ouderwetse islamitische onderwijs”, zegt de Amerikaanse Nigeria­specialist Philip Ostrien van de Madisonuniversiteit in Wisconsin. „Bij die ouderwetse vorm van scholing zitten kinderen onder een boom of in iemands huis. Ze leren er schrijven en de Koran opdreunen. Als ze ouder zijn, krijgen ze ook les in Arabische literatuur en theologie, maar in Engels, wiskunde en wetenschappen worden ze niet onderwezen. Daarom sturen steeds meer ouders hun kinderen naar staatsscholen.”

In een aantal noordelijke deelstaten van Nigeria is de sharia, de islamitische wetgeving, van kracht. Sinds 2000 mogen deelstaten daar zelf voor kiezen. Dat betekent niet dat in die deelstaten de staatsscholen worden gedwongen om de ouderwetse islamitische onderwijstraditie te volgen. De lokale overheden proberen juist de islamitische traditie te integreren in het modernere onderwijs, tot woede van groepen als Boko Haram.

Ostrien: „Hoewel er nog altijd heel wat ouders zijn die vrezen dat seculiere scholen hun kinderen van de islam weg zullen lokken, willen steeds meer Nigerianen dat hun kinderen bij de moderne wereld kunnen horen en dat ze goed onderwijs krijgen. De meeste Nigeriaanse moslims zijn hierin gematigd.”

De grootschalige inzet van het leger vond plaats in opdracht van de Nigeriaanse president Yar’Adua, zelf een moslim uit het noorden van het land. Hij rechtvaardigde het harde optreden in een toespraak vlak voordat hij gisteren voor een staatsbezoek naar Brazilië vertrok. „Ik verzeker u dat de regering dit potentieel gevaarlijke probleem in de kiem zal smoren. Dit is een goed georganiseerde sekte die in de samenleving is geïnfiltreerd en die klaarstaat om de heilige oorlog uit te roepen. Ik heb het leger opdracht gegeven alles te doen wat nodig is om dit gevaar te keren.”

Boko Haram had een trainingskamp met de naam Afghanistan, maar zou volgens analisten geen contacten onderhouden met al-Qaida. Volgens Richard Moncrieff van de in Brussel gevestigde denktank International Crisis Group vormt ontevredenheid van Nigerianen over de centrale regering eveneens een belangrijke voedingsbodem voor de onrust. Door corruptie verdwijnt een groot deel van de staats­inkomsten in de zakken van een kleine elite.