Van Dijk baseert zich op een nieuwe inventarisatie die hij heeft gemaakt. Een van de voorbeelden die hij noemt, is de geplande fusie begin 2010 tussen het Regio College en het Horizon College in Noord–Holland. Daardoor ontstaat een opleidingscentrum met 21.000 leerlingen. Van Dijk vindt het „onvoorstelbaar" dat deze fusie kan doorgaan. „Dit is een voorbeeld van een fusie die met een fusietoets gestopt kan worden. Maar deze bestuurders trekken zich niets van de politiek aan en wachten met hun aanvraag tot de fusie onomkeerbaar is geworden", stelde hij.Scholen die willen fuseren, moeten straks een fusie–effectrapportage (FER) opstellen. Als het medezeggenschapsorgaan van de school het eens is met de fusieplannen, worden deze ter toetsing aan de minister voorgelegd. Het kabinet heeft eerder dit jaar een wetsvoorstel van die strekking voor advies naar de Raad van State gestuurd. Daarmee wil het kabinet onnodige schaalvergroting tegengaan en ’de menselijke maat’ bewaren. In de FER moeten noodzaak, alternatieven, kosten, doelen en tijdpad duidelijk worden gemaakt. Gaat de medezeggenschapsraad niet akkoord, dan moet de FER naar bijvoorbeeld een geschillencommissie. Die moet dan oordelen, waarna de minister definitief besluit.

De SP pleit onder meer ook voor een kleinschaligheidsbonus voor scholen en een maximum aantal leerlingen per school. Van Dijk heeft Plasterk gevraagd deze mogelijkheden in het wetsvoorstel voor de fusietoets op te nemen.