In Rusland regeert de harde hand
De woensdag vermoorde Russisch-Tsjetsjeense mensenrechtenactiviste Natalja Estemirova zou de persoonlijke vijand zijn van de Tsjetsjeense president Ramzan Kadirov. In Rusland weten ze wel raad met mensen die zich kritisch uitlaten over de overheid.
De herdenking van Estemirova gisteren in het centrum van Moskou draaide niet alleen om haar. Behalve de vele zwart-witfoto’s van de activiste waren er ook portretten te zien van de vermoorde journaliste Anna Politkovskaja en de gevangenzittende zakenman Chodorkovski.Collega’s van Estemirova wezen na haar dood direct met de beschuldigende vinger naar Ramzan Kadirov. De naam van de Tsjetsjeense president is synoniem voor meedogenloze optredens. Iedereen die zich tegen hem verzet, kan rekenen op bezoek van zijn milities. Begin deze maand rapporteerde mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch over brandstichting, folterpraktijken en executies door Tsjetsjeense veiligheidstroepen, die hiervoor niet worden gestraft. Volgens mensenrechtenorganisatie Memorial, waarvoor Estemirova werkte, stond de activiste op Kadirovs lijst. Hij beschouwde Estemirova, die berichtte over misdrijven in Tsjetsjenië, als zijn persoonlijke vijand.
De oud-rebellenleider waant zich onaantastbaar in Tsjetsjenië. Moskou laat Kadirov, die naar voren is geschoven door toenmalig president Vladimir Poetin, zijn gang gaan om de ogenschijnlijke rust in de deelrepubliek te bewaken. De Tsjetsjeense president maakt van die gelegenheid gebruik om zijn vijanden uit te schakelen.
Ook in andere deelrepublieken op de noordelijke Kaukasus voert repressie de boventoon. Als gevolg van de harde aanpak van Kadirov zijn Tsjetsjeense rebellen naar het naburige Dagestan en Ingoesjetië gevlucht. Hier voeren zij continu strijd met de autoriteiten. Over en weer vinden aanslagen, ontvoeringen, martelingen en executies plaats. Het geweld van de kant van de overheid zet veel kwaad bloed. Vanwege de hoge werkloosheid is de bevolking nog sneller geneigd naar de wapens te grijpen.
De naam van Estemirova past in een triest rijtje. Russische mensenrechtenactivisten, journalisten en advocaten die het opnemen tegen de overheid kunnen rekenen op antwoord. Vaak houden zij zich bezig met Tsjetsjenië. Naast de in 2006 vermoorde Politkovskaja werden in januari haar collega Baboerova en de advocaat Stanislav Markelov in Moskou op straat gedood.
Kritische politici krijgen evenmin amper de kans om hun stem te laten horen. Onafhankelijke media zijn er in Rusland nauwelijks. De oppositie wordt het leven zuur gemaakt En de zaak rond Chodorkovski is bekend. Toen de zakenman politieke ambities toonde, belandde hij in de gevangenis. Al heeft dat volgens Poetin een geheel andere reden. De komst van president Dmitri Medvedev bracht even hoop op een liberale koers. De jurist zei in de aanloop naar de verkiezingen vorig jaar: „Vrijheid is beter dan geen vrijheid.”