Dat schrijft prof. dr. J. Mackenbach in de jongste uitgave van Monitor, het blad van het Erasmus MC.Volgens het hoofd van de afdeling maatschappelijke gezondheidszorg van het Erasmus MC is de Nederlandse volksgezondheid internationaal afgezakt van de top naar de middenmoot, terwijl dat voorkomen had kunnen worden. „Terwijl de ontwikkeling van de levensverwachting stagneerde, is alle energie van de ministers van Volksgezondheid gaan zitten in het beheersen van de stijgende uitgaven. De gezondheid van de burgers had veel meer centraal moeten staan.”

Mackenbach denkt dat een ‘echte’ minister van Gezondheid in actie zou komen op het gebied van de stagnerende levensverwachting van vrouwen en de epidemie van overgewicht. „Zeker de helft van alle ziekten in Nederland is vermijdbaar. Aan bekende risicofactoren van hart- en vaatziekten kan nog veel meer gebeuren. Maar dat vereist een doelgerichte inzet.”

Nederlanders mogen dan gemiddeld een levensverwachting van 79 jaar hebben, er bestaan forse regionale verschillen in het aantal gezonde jaren dat mensen beleven, beschrijft Mackenbach in Monitor. Er zijn drie ongunstige plekken: Rotterdam-Rijnmond, Amsterdam en omgeving en de regio Eindhoven. „Daar ligt het aantal gezonde jaren ver onder die van bijvoorbeeld de Hoeksche Waard en Goeree-Overflakkee. Ook in het groene hart van Nederland en de kop van Noord-Holland genieten mensen veel meer gezonde jaren dan in de drie ongezonde regio’s.”

Drie genoemde gezonde regio’s maken deel uit van de biblebelt, analyseert Mackenbach, die ook lid van de Gezondheidsraad en van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen is. „Katholieken hebben een lagere levensverwachting dan protestanten, wat wordt toegeschreven aan hun uitbundige levensstijl. Ze roken en drinken meer en dragen zelfs minder vaak een autogordel. Limburg, veruit de meest katholieke provincie, scoort slecht.”

Ook binnen steden zijn verschillen zichtbaar, stelt Mackenbach op grond van de ‘gezondejarenkaart’ van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). „De sterfte in Rotterdam en Amsterdam is in veel buurten boven het gemiddelde, uitgezonderd een enkele ‘betere’ wijk, terwijl het welvarende Utrecht nogal wat stadsdelen kent met een sterfte onder het gemiddelde. In Den Haag zijn de contrasten het grootst.”

Volgens Mackenbach is Nederland voor wat betreft de volksgezondheid sinds de jaren vijftig gestaag gedaald op de internationale ladder. „In veertien welvarende landen worden de mensen inmiddels ouder dan wij.”

De hoogleraar hoopt op een kentering. „Bijna elke maand verschijnt er een alarmerend rapport van de Inspectie voor de Gezondheidszorg.”

Volgens de RIVM-kaart worden mensen uit de regio’s Zuid-Holland-West en de Gooi en Vechtstreek gemiddeld genomen ouder dan de gemiddelde Nederlander. Ook in Zeeland, Hollands Midden en Midden-Nederland is de levensverwachting relatief hoog, in tegenstelling tot Zuid-Limburg, Twente en de grote steden.