„Geen redelijk mens twijfelt er vandaag over: de staat van beleg was een kwade daad", zei Kwasniewski, een voormalige communist. „Zelfs de mensen die de beslissing namen zijn het daarover eens."

Hij zei echter te kunnen begrijpen wat de communistische leider generaal Wojciech Jaruzelski bewoog om 13 december 1981 toch die stap te zetten. Jaruzelski stuurde militairen met tanks de straten op en hief de burgerlijke vrijheden op om de macht te breken van Solidariteit, het eerste vrije vakverbond van Oost-Europa dat een jaar eerder was ontstaan uit anticommunistische stakingen. Jaruzelski (78) verdedigt zijn besluit nog steeds als de „minst slechte van twee kwaden" omdat daarmee een invasie door de Sovjet-Unie werd voorkomen.

Onder het militaire bestuur werden duizenden leden van Solidariteit opgesloten, onder wie oprichter Lech Walesa. Tijdens de staat van beleg, die tot juli 1983 duurde, kwamen tientallen mensen om het leven door staatsgeweld. Walesa (58) en andere leiders van Solidariteit blijven ervan overtuigd dat de staat van beleg democratische hervormingen met tien jaar achteruit zette.

„Ik ben geen verdediger van Jaruzelski, maar ik wil benadrukken dat ik de dramatische omstandigheden begrijp waarin hij die moeilijke beslissing nam en ik geloof dat hij tot de besluiten kwam uit patriottisme", aldus Kwasniewski, die sprak op een conferentie van het Nationale Instituut voor Herinnering, dat onderzoek doet naar de nazi- en de communistische periode.

Hij concludeerde dat de communisten in 1989 tot een vreedzame machtsoverdracht aan politici gelieerd aan Solidariteit konden komen door de terughoudendheid van de oppositie en de wil van beide partijen tot het bereiken van compromissen in de tijd na de staat van beleg.