Sinds 2005 analyseert het Trimbos-instituut de cijfers over het aantal ingeschreven alcohol­cliënten in de verslavingszorg, die afkomstig zijn van de Stichting Informatievoorziening Zorg (SIVZ). Aanleiding voor het jaarlijks analyseren van de cijfers was de constatering in 2004 dat de Alcoholinfolijn steeds meer signalen opving van problematiek in de leeftijdscategorie vanaf 55 jaar.De signalen bij de lijn werden bevestigd door de cijfers van de SIVZ. De groeicurve bij het aantal ingeschreven ouderen in de zorg voor alcoholproblematiek wordt steeds steiler: over het jaar 2007 werd een stijging geconstateerd van 130 procent in vergelijking met 1998 en driekwart van die stijging vond plaats in de afgelopen vijf jaar.

Een deel van die stijging wordt veroorzaakt doordat in Nederland steeds meer ouderen komen. Houden we hier rekening mee, dan is de stijging nog steeds 89 procent. Alleen al het laatste jaar liet een toename zien van 15 procent, waarmee de teller in 2007 stilstaat bij 7241 55-plussers, tegen 3154 in 1998. Van de alcoholcliënten in de verslavingszorg is 22 procent 55 jaar en ouder, tegen 14 procent tien jaar geleden. Zij vormen een topje van de ijsberg; het aantal probleemdrinkers vanaf 55 jaar wordt geschat op tussen de 150.000 en de 200.000.

Uit een nadere analyse blijkt de groei bij vrouwen harder te gaan dan bij mannen (100 procent tegenover 78 procent stijging) en gaat het in vergelijking met jongere leeftijdscategorieën om meer dagelijkse drinkers. Ook gaat het naar verhouding om meer hoogopgeleiden en eigenwoningbezitters.

Uit al deze kenmerken wordt het risicoprofiel duidelijk: mensen die gewend zijn dagelijks te drinken (te beginnen bij het eten), meer tijd en geld hebben en in situaties terechtkomen waarbij drank op tafel komt. En die dit probleem onderschatten, omdat het milieu waarin zij verkeren even hard meedoet.

Eén reactie naar aanleiding van de berichtgeving was treffend. In een rondetafelgesprek voor de radio gaf een man met een fors drinkpatroon aan hier geen problemen mee te hebben zolang zijn omgeving dit ook niet had. Waarop een ervaringsdeskundige vrouw naar voren bracht jarenlang juist blind te zijn geweest voor diezelfde omgevingssignalen.

Bewustwording

Wij stellen drie maatregelen voor om deze problematiek aan te pakken:

1. Mensen moeten zich meer bewust worden van het probleem, niet zozeer door tv-spotjes, maar bijvoorbeeld door informatiemateriaal in wachtkamers, informatie op internet en voorlichting door leeftijdgenoten, bijvoorbeeld ervaringsdeskundigen.

2. Meer onderzoek naar de specifieke problemen in deze leeftijdscategorie en naar interventiemogelijkheden.

3. Meer deskundigheidsbevordering van professionals in de omgeving, zoals personeel in ziekenhuizen, verzorgings- en verpleegtehuizen, maatschappelijk werk en de thuiszorg.

De cijfers spreken voor zich. Wie de schoen past trekke hem aan.

De auteur is werkzaam als senior wetenschappelijk medewerker bij het Trimbos-instituut.