De regering-Merkel moet van het hoogste Duitse gerechtshof echter wel de invloed van de Duitse Bondsdag, het parlement, versterken bij het proces van Europese eenwording. Pas als de democratische controle daarop is gewaarborgd, kan bondspresident Horst Köhler wat het hof betreft het verdrag ondertekenen.Het Duitse constitutioneel hof heeft zich een bijzondere positie verschaft in Europa. Voor de normale burger is het een stelregel dat het Europees recht boven nationaal recht gaat. Ten enenmale heeft het constitutioneel hof gisteren duidelijk gemaakt dat deze regel ophoudt zodra de burgerrechten zoals die in de grondwet zijn verankerd, in dit geval de Duitse, geweld wordt aangedaan.

Met grote spanning werd in Duitsland en veel andere Europese staten uitgekeken naar de uitspraak van het in Karlsruhe gevestigde hof. Enkele vooraanstaande politici en een jurist hadden in februari een proces aangespannen tegen het besluit van de Duitse Bondsdag om het Verdrag van Lissabon te ondertekenen. Dit was in strijd met de grondwet, vonden zij, omdat de democratische legitimatie van de Europese Unie ontbreekt.

Het Duitse constitutioneel hof heeft de bijzonder bevoegdheid om, op verzoek van burgers, aangenomen wetten aan de grondwet te toetsen.

„De grondwet zegt ja tegen Lissabon”, zo wees de vicepresident van het hof, Andreas Vosskuhle, gisteren de aanklacht terug, tot opluchting van velen onder onze oosterburen. Het hof had echter een voorbehoud: de regering-Merkel had de bevoegdheden van het Duitse parlement in het integratieproces van Europa slecht geregeld. Vooral waar het gaat om Europese besluiten op het gebied van het strafrecht, over militaire missies en over de uitbreiding van de Europese Unie, is de instemming van de regering alleen niet genoeg, vindt het hof. Dan is de democratische legitimatie door een Bondsdag-besluit vereist.

„Het oordeel komt niet onverwacht. Het sluit aan bij het oordeel van het constitutioneel hof over het Verdrag van Maastricht, in 1993”, verklaarde de voorzitter van het constitutionele kamercommissie van het Europese Parlement, de Duitse sociaaldemocraat Jo Leinen, voor de radio. Het constitutioneel hof versterkte toen de rol van het eigen parlement in het Europese proces.

Zowel voor- als tegenstanders kunnen zich vinden in het oordeel. De belangrijkste aanklager, Peter Gauweiler van de CSU, ziet zich door het hof voldoende beschermd tegen drieste EU-voorschriften. En bondskanselier Angela Merkel noemde het „een goede dag voor het Verdrag van Lissabon.” Ook de voorzitter van de Europese Commissie, Barroso, en de nieuwe Zweedse EU-voorzitter lieten weten dat ze goede hoop hebben dat Duitsland de weg vrijmaakt voor ratificatie.

Daarvoor moeten de Duitse parlementariërs echter wel een deel van het zomerreces opofferen. De aanvullende wet moet namelijk nog voor de Duitse Bondsdagverkiezingen, die eind september zullen worden gehouden, veranderd zijn. Gebeurt dat niet, dan slaagt Duitsland er niet in het verdrag te ondertekenen voor het begin van 2010, wanneer het in werking zou moeten treden. Behalve Duitsland moet overigens ook Ierland, dat in oktober een referendum houdt over het verdrag, nog toestemmen. Datzelfde geldt voor de landen Polen en Tsjechië. Ook daar ligt de meerderheid van de bevolking immers nog behoorlijk dwars.