In het SGP-bolwerk Urk haalde de PVV bij de Europese verkiezingen op 4 juni opmerkelijk veel stemmen. Anti-Europa, anti-Den Haag en antimoslims, schreef dr. C. S. L. Janse terecht in het RD. Maar het vissersdorp is een uitzondering, vindt hij. In het rooms-katholieke Volendam stemde wel 50 procent op de PVV. Urk werd nog weerhouden door de gereformeerde belijdenis, aldus Janse. Andere SGP-bolwerken bleven staande.Een doorbraak naar rechts of niets aan de hand? Als 10 procent van de SGP-aanhang op de PVV stemt, zoals een onderzoek uitwees, is er een veelvoud dat heimelijk zo denkt. Er leeft breed ongenoegen en na Fortuyn vertolkt Wilders dat. Ook zonder steun uit vissersdorpen werd zijn partij ineens groter dan liberalen en socialisten. Als dát geen signaal is!

Als de gereformeerde belijdenis weerhoudt, hoe dan? Alleen omdat reformatorische mensen nu eenmaal op de eigen partij stemmen? Of ligt het aan Wilders’ provocerende en hatelijke stijl? Of is het echt omdat het program van zo’n partij inhoudelijk onverenigbaar is met ons belijden?

Maar waarom dan? Wie legt dat uit? Hier zou de kerk moeten spreken! Vooral over de islam. De Gereformeerde Bond heeft de protestantse synode al eerder gevraagd om een boodschap over de islam. Maar wij horen niets.

Nieuw licht

Waarom niet? De kerk heeft toch genoeg kennis in huis? Over de islam hebben missiologen nagedacht. Hendrik Kraemer schreef over het „raadsel van de Islam.” Juist Nederland regeerde over land met de meeste moslims ter wereld. Met de welvaart kwamen mediterrane gastarbeiders hierheen, die de islam meebrachten. Een nieuwe situatie dus die vraagt om nieuw licht. De kerk kan inmiddels te rade gaan bij de stichting Evangelie en Moslims. Had de kerk maar gesproken vóór Fortuyn en Wilders begonnen te roepen. Wordt het dan nu niet hoog tijd?

Wij moeten weer leren denken op drie niveaus. Die moeten we niet verwarren.

1. Algemeen aan de orde is het politieke niveau, de vraag naar het recht. Voegen nieuwkomers zich in de rechtsstaat? Willen zij met onze taal ook onze democratie leren? Is de rechtsstaat nog wel veilig bij allen?

Over toelatingseisen en controle ervan beslist de politiek. Daar kunnen ook christenen hun stem laten horen. In Nederland kennen we zelfs christelijke partijen. Wie dan op een niet-christelijke partij stemt steunt de niet-christelijke ideologie daarachter.

2. Daarnaast is er de sociale vraag: hoe kijken wij in stad of dorp naar de nieuw gekomen medelanders? Ook dat is nog geen specifiek christelijke vraag. Humanisten kunnen ons hierin voorgaan zoals de barmhartige Samaritaan. Maar christenen kennen Gods liefdegebod. Wij moeten dus ook de moslimnaaste liefhebben, al moeten wij de islam dóórhebben. Dan help je vreemdelingen hun weg te vinden. Met bekeerde moslims ervaren we zelfs geloofsgemeenschap. In het uiterste geval, toen onder ‘paars’ het recht faalde (terugsturen met levensgevaar) kwam de kerk metterdaad voor hen op. Door liefde worden moslims soms ook gewonnen voor Christus. Als predikant in Delft heb ik drie Iraanse moslimgezinnen mogen dopen.

3. Maar boven dit alles gaat de waarheidsvraag. Hoe zien christenen de islam? Is Allah echt dezelfde God?! Moslims zeggen van wel. De Koran geldt als verbeterde uitgave van de Bijbel, maar verdraait die veel oudere Schrift aantoonbaar. Daarom blijf ik in de islam iets antichristelijks zien. Het Griekse ”anti” betekent niet alleen ”tegen”, maar ook ”in plaats van”. Substitutie dus. Daarmee spreek ik geen kwaad, want dat leert de islam zelf.

Barmer Thesen

Wanneer moet de kerk zich uitspreken? Als zij ”in staat van belijden” komt. Zo werden tegen de Deutsche Christen de Barmer Thesen opgesteld (1934). De Nederlandse Hervormde Kerk doorbrak in de oorlog haar stilzwijgen, maar de Gereformeerde Kerken deden dat eerder: bij de opkomst van de NSB.

Die partij kreeg in 1935 tot veler schrik bijna 8 procent van de stemmen. De NSB was wel pro-Duits, maar kwam ook op voor ”volk en vaderland”. Ook de NSB beriep zich op de vaderlandse geschiedenis met Oranje. Er was toen ook aantrekkingskracht op ARP- en SGP-stemmers.

Dankzij prof. Schilder peilde de gereformeerde synode van Amsterdam (1936) de antichristelijke ideologie achter de partij dieper. NSB-lidmaatschap was onverenigbaar met het kerklidmaatschap, sprak de synode uit. Als vermaan niet hielp, was er tucht nodig.

Zeker, er is groot verschil tussen toen en nu, NSB en PVV. Juist Wilders vindt moslims fascistisch en vergelijkt de Koran met ”Mein Kampf”. Hij zegt op te komen voor onze joods-christelijke wortels.

Intussen is ook de PVV nationalistisch, autoritair, ondemocratisch. „Nederland is vol.” Wordt het ook nu geen tijd voor de kerken om dieper te peilen? Zowel naar de islam zelf als naar seculiere islambestrijders? De PVV is driemaal ”anti”, maar niet ”antirevolutionair”.

„Ontneem de dwaling haar waarheid en gij ontneemt haar haar kracht”, zei Gunning. Mooi agendapunt voor een nationale synode.

De auteur is hervormd emeritus predikant.