„Middelburg en Veere verdienen meer aandacht als Oranjesteden”
Middelburg en Veere moeten worden opgenomen in de Oranjeroute. Daarvoor pleit de historica Reinildis van Ditzhuyzen. „De steden hebben van oudsher een sterke band met het huis van Oranje.”
Door Nederland en Duitsland loopt een toeristische route die langs steden voert die iets met de Oranjes hebben. Het gaat in Duitsland om bekende plaatsen als Nassau, Stolberg –de geboorteplaats van Juliana van Stolberg–, Bad Arolsen en Dillenburg. Minder bekende steden die meedoen zijn Moers, dat tussen 1601 en 1702 bezit was van de Oranjes, en Hitzacker, de geboorteplaats van prins Claus.In Nederland maken onder meer Delft, Apeldoorn, Leeuwarden en Buren deel uit van de populaire route. Eerder deze maand is het Overijssels Diepenheim ook toegelaten tot de club van Oranjesteden.
Al twee jaar zet de Zeeuw Jan Geldof zich ervoor in om Veere en Middelburg op te laten nemen in de route. De Walcherse plaatsen hadden in het verleden nauwe banden met de stadhouderlijke families en nog altijd is koningin Beatrix markiezin van Veere.
Geldofs pleidooi vond eerst niet veel gehoor. In Veere kreeg hij weinig steun voor zijn initiatief.
De gedreven inwoner van Vrouwenpolder zocht naar meer argumenten die zijn pleidooi zouden kunnen onderbouwen. Hij vond de Oranjehistorica Van Ditzhuyzen bereid een soort pamflet te schrijven waarin zij de vele banden tussen het Zeeuwse en de Oranjes opsomt. Van Ditzhuyzen: „Ik heb de belangrijkste dingen op een rij gezet, maar er is nog veel meer over te melden.”
Het stuk van Van Ditzhuyzen deed het tij de laatste weken enigzins keren. De Zeeuwse gedeputeerde drs. H. van Waveren kreeg het artikel onder ogen en werd enthousiast over de ideeën van Geldof. Hij zet zich nu in voor het omleggen van de Oranjeroute. Het provinciebestuur kan zelf geen besluit nemen over het plan. Het zijn de Oranjesteden, zoals Apeldoorn en Buren, die Middelburg en Veere moeten toelaten in hun gezelschap.
Veel invloed
Van Ditzhuyzen vindt het merkwaardig dat Zeeland ontbreekt in de Oranjeroute. „De provincie heeft van oudsher een sterke band met het huis Oranje. Het is des te vreemder gezien de speciale verbondenheid van de Oranjedynastie met de Zeeuwse steden Veere en Middelburg.”
De historica komt met tal van historische feiten. „Zo waren de Prinsen van Oranje stadhouder van Zeeland, van 1540 tot 1795. De Prinsen van Oranje waren ”Eerste Edele” van Zeeland. Zo was de politieke invloed van Oranje als stadhouder van Zeeland aanzienlijk.”
De Oranjes verbleven regelmatig in Middelburg, schrijft Van Ditzhuyzen. „De Prinsen van Oranje beschikten er over een appartement in het middeleeuwse Abdijcomplex, nu het Zeeuws Museum. Daar woonde –na de moord op Willem van Oranje– diens weduwe Louise de Coligny vijf jaar lang met haar zoontje Frederik Hendrik en haar vijf stiefdochtertjes. Willem I van Oranje schrijft vanuit Middelburg in de periode 1575-1583 niet minder dan 363 brieven, waarvan er ook in het Zeeuws Archief bewaard zijn. De brieven behandelen politieke zaken en natuurlijk ook veel zaken die de Opstand tegen Spanje betreffen. Ze zijn bestemd voor allerlei mensen in heel Europa. Ook vanuit Veere schreef Willem van Oranje tussen 1573 en 1581 brieven.”
Middelburg is de geboorteplaats van Elisabeth van Oranje (1577-1642), gravin van Nassau. „Zij is de dochter van Willem van Oranje en Charlotte de Bourbon. Zij is vernoemd naar haar peettante koningin Elizabeth I van Engeland. Elisabeth trouwde later met de Hertog van Bouillon.”
Er is nog een Zeeuwse plaats die aan de koninklijke familie is verbonden. Dat betreft Sint Maartensdijk op Tholen. „Via Anna van Egmond van Buren, de eerste vrouw van Willem van Oranje, erfden de Oranjes in 1551 de heerlijkheid Sint Maartensdijk. Die bleef tot 1820 in Oranjebezit.”
Koningin Beatrix is nog altijd Vrouwe van Sint Maartensdijk. In het dorp zijn weinig herinneringen aan de band met de Oranjes. Er zijn geen plannen om ook dit dorp voor te dragen voor de Oranjeroute.
William Rex
In Middelburg zijn wel tastbare herinneringen te vinden. De Abdij van Middelburg, ooit de woon- en verblijfplaats van de Oranjes, is nog steeds een prachtig gebouw met een heerlijk rustige binnenplaats. Het Zeeuws Museum en het provinciehuis vinden in het complex nu onderdak.
Veere is een rustiek stadje aan het Veerse Meer. Vooral het gotische stadhuis van Veere herinnert aan het Oranjeverleden. Prins Willem III schonk de vier bronzen deurknoppen met het opschrift WR oftewel William Rex: koning Willem. Hij was sinds 1689 koning van Groot-Brittannië. En in de raadzaal verwijst een groot aantal portretten en voorwerpen naar de band met de markiezen uit het Oranjehuis, zo schrijft Van Ditzhuyzen.
De koninklijke familie komt nog steeds regelmatig in het Zeeuwse land, benadrukt de historica: „In 1981 koos koningin Beatrix voor haar eerste Koninginnedag voor de Oranjesteden Veere en Breda. In 1996 opende prins Willem-Alexander de feestelijkheden rond het 700-jarig bestaan van Veere. En in 2004 opende koningin Beatrix in Middelburg de Rooseveltacademie. Hiermee loste zij een belofte in van haar voorvader Willem van Oranje, die in 1574 al aan de stad had toegezegd dat er een universiteit zou komen.”
Van Ditzhuyzen kan samen met de gedreven Geldof maar één conclusie trekken. „Zeeland is bij uitstek te beschouwen als een Oranjeprovincie. Middelburg en Veere zijn echt Oranjesteden. Hun opname in de Oranjeroute zou dus eigenlijk vanzelfsprekend moeten zijn.”
Geldof en Van Ditzhuyzen wachten met belangstelling de vergadering van de Oranjesteden af . Argumenten voor hun pleidooi hebben zij genoeg. Het komt nu op overtuigingskracht aan. Middelburg en Veere verdienen een positief besluit. „Zeker als je ziet hoe gemakkelijk sommige Oost-Duitse stadjes zijn toegelaten tot de Oranjeroute.”
