De rivieren krijgen de ruimte. Dijken worden verlegd om het water en de natuur ”terug naar de mens te brengen”. Voor de Afsluitdijk bestaan plannen voor een zoet/zoutwatergebied, zodat de driehoeksmossel zich herstelt en de ”beleving van de Waddenzee zal toenemen”. Het zijn prachtige plannen, geïllustreerd met schitterende foto’s. Maar beschermen ze Nederland ook tegen het water?Nee, dat doen ze niet. Als er een noordwesterstorm opsteekt met windkracht 10, die dagen aanhoudt, zodat het water in de Noordzee wordt opgestuwd en niet meer zakken wil met eb, de eerste dijken breken en de zee het land overspoelt, dan helpen een osmosecentrale of driehoeksmossels niet.

Is dat erg? Natuur is toch goed? Ik vind het heerlijk om door natuurrijke gebieden te struinen. Maar ze beschermen Nederland niet beter tegen overstromingen. Bovendien kosten de plannen veel geld, terwijl waterschappen al jaren klagen over een tekort. En bovendien leiden de plannen leiden af van de werkelijkheid.

De werkelijkheid is dat de dijken in Nederland er uiterst belabberd aan toe zijn. Elke vijf jaar toetsen waterschappen en de provincie de primaire waterkeringen –de rivier- en zeedijken die beschermen tegen levens­bedreigende overstromingen– op veiligheid. Tijdens de laatste keuring, in 2006, kreeg 24 procent van de primaire waterkeringen een onvoldoende, was van 32 procent van de dijken onbekend wat hun toestand was en scoorde slechts 44 procent ervan voldoende. In theorie is het dus mogelijk dat 76 procent van de dijken niet voldoet.

Waarom windt niemand zich daarover op? Omdat de veiligheidsnorm hoog is? „Stelt u zich eens voor”, zei Han Vrijling, hoogleraar waterbouwkunde aan de Technische Universiteit Delft onlangs, „u stapt in een vliegtuig, en de piloot meldt u dat 24 procent van de onderdelen als onvoldoende is beoordeeld, dat hij van 32 procent van de onderdelen niet weet wat de toestand is, maar dat 44 procent voldoende scoort. Stapt u dan in?”

Waarom verhogen en verstevigen wij de dijken niet simpelweg? Zoals we dat al eeuwenlang doen? Dat kost ongeveer tien jaar,berekende Pier Vellinga, hoog-­le-raar Hydrologie aan de VU, en 1 miljard euro per jaar, 0,5 procent van het nationaal inkomen.

Doorgaan op de oude weg is haalbaar, al beweren sommigen anders. „Wij kunnen niet als in het verleden eenvoudigweg de dijken verhogen en versterken. We moeten onconventionele oplossingen verzinnen”, stelde de voorzitter van de Deltacommissie, Cees Veerman. Sybe Schaap, dijkgraaf van Groot-Salland en voorzitter van de Unie van Waterschappen, reageerde: „Er is een omgekeerd dogma Nederland binnengeslopen als zouden dijkversterkingen niet meer kunnen. Nonsens. Het versterken van dijken is de veiligste en goedkoopste manier om Nederland te wapenen tegen klimaatverandering.”

Ochtendspits

Niets wijst er echter op dat dat gaat gebeuren. De Deltacommissie constateerde weliswaar dat maar 44 procent van de dijken voldeed, maar verbond er geen enkel concreet plan aan. Wel komt het woord ”natuur” in hun rapport 121 keer voor.

Bovendien heeft het Landelijk Bestuurlijk Overleg Hoogwater (LBOH) besloten dat de categorie ”geen oordeel” moet verdwijnen, en in de categorie ”voldoende” gaat vallen. „Want ja, wat gebeurt er, je weet niet wat er niet goed aan is, dus hij blijft toch gewoon liggen. Verklaar hem dan maar veilig totdat er uit meer monitoringstechnieken wel tevoorschijn komt dat er misschien toch wel wat is. Dan knap je het dan wel op. We maken het simpeler”, aldus Sybe Schaap.

Het gevoel van urgentie is hoe dan ook verdwenen. Als er al lang geen watersnoodramp is geweest, vergeten mensen hoe verwoestend die kan zijn. „Geef ons heden ons dagelijks brood, en af en toe een watersnood”, zo luidt een bekend gezegde onder dijkgraven.

Het is wachten op de volgende stormvloed. En vergeet evacuatie maar, in een land dat tijdens een normale ochtendspits al vaststaat.

De auteur is gepromoveerd in de sociale geografie en schreef het boek ”Waterwolven. Een geschiedenis van stormvloeden” (Uitgeverij Atlas, mei 2009). Dit artikel is eerder verschenen in het Friesch Dagblad.