Het kabinet-Balkenende is inmiddels langer demissionair dan dat het normaal functioneerde. Na de verkiezingen zullen daar nog wel een paar demissionaire maanden bijkomen.Hoe lang dat zal zijn, hangt uiteraard af van de verkiezingsuitslag. Wijst die heel duidelijk in een bepaalde richting, dan duurt de kabinetsformatie waarschijnlijk korter dan wanneer de onderhandelaars alle kanten uit kunnen. Maar ook na de toch wel duidelijke verkiezingsuitslag van mei vorig jaar duurde het nog ruim twee maanden voordat het kabinet-Balkenende beëdigd kon worden.

Alles bij elkaar betekent dat wel (zeker als we bedenken dat het kabinet-Kok vanwege Srebrenica al voor de verkiezingen zijn ontslag indiende) dat er een jaar niet normaal geregeerd is. Daardoor is veel kostbare tijd verloren gegaan.

Allerlei zaken bleven liggen of moesten worden heroverwogen. In hoeverre wilden de nieuwe bewindslieden doorgaan met de plannen van hun voorgangers, en als ze wat anders wilden, wat hield dat dan precies in? In welke richting zou het beleid voortaan gaan?

Wel was het zo dat het kabinet-Balkenende, toen het eenmaal demissionair was, zijn taak nogal ruim opvatte. Men bleef komen met plannen en wetsontwerpen. Dat leverde nogal wat kritiek op. Deed het kabinet op die manier niet alsof er geen politieke crisis geweest was? Veel heeft men zich daar niet van aangetrokken.

Zo kwam minister Donner deze week met een wetsontwerp om het openbaar ministerie meer bevoegdheden te geven om zaken af te handelen. Kleine misdrijven kunnen in die opzet buiten de rechter om worden afgedaan. Behalve boetes mag het OM ook taakstraffen opleggen. Wie het daar niet mee eens is, kan zich altijd op de rechter beroepen.

De rechterlijke macht lijdt immers onder een forse werkdruk. Spectaculaire rechtszaken kosten veel tijd en ook de massale toestroom van bolletjesslikkers levert zoveel zaken op dat het apparaat van de rechterlijke macht dreigt dicht te slibben. Soms krijgt de politie dan het verzoek om wat minder wetsovertreders op te pakken omdat het justitiële apparaat het anders niet aankan.

Dat is hoogst ongelukkig. Naar de politie toe werkt dat zonder meer demotiverend. Bovendien is in het kader van de misdaadbestrijding de pakkans minstens even belangrijk als de hoogte van de straf. Veel kleinere en grotere boeven maken zich geen zorgen over de straf die hen boven het hoofd hangt, omdat ze ervan uitgaan dat ze toch niet gepakt worden. Ze zijn al een hele tijd bezig en niemand doet ze wat.

In de Nederlandse samenleving bestaat inmiddels een brede consensus dat er minder gedoogd en meer gestraft moet worden. Ook het opsluiten van twee of meer veroordeelden in een cel, jarenlang een taboeonderwerp, stuit nu niet meer op verzet. Ook niet van de PvdA. Inmiddels heeft Donner daarover eveneens een wetsontwerp het licht doen zien.

Wanneer duidelijk is dat hun plannen in de politiek en in de maatschappij op brede steun kunnen rekenen, kunnen demissionaire ministers het zich veroorloven om wetsvoorstellen te lanceren. Uiteraard houdt de Kamer altijd het laatste woord.