Enige tijd geleden opperde staatssecretaris De Jager van Financiën in het programma Buitenhof dat zwaartspaarders die door de fiscus zouden worden achterhaald, voortaan beboet zouden worden met een boete van 300 procent. Hij maakte deze opmerking op een zondag en ik kan mij nog goed herinneren dat ik die maandag, met veel andere collega’s uit de wetenschap, dacht dat de staats­secretaris kennelijk verkeerd was voorgelicht door zijn ambtenaren. De maximale boete voor fiscale vergrijpen is thans 100 procent en dat lijkt mij voor bestraffing van fiscale fraudeurs meer dan voldoende.Maar inmiddels weten we beter. Er lijkt een politieke meerderheid te zijn voor dit idee en de staatssecretaris heeft ook al een wetsvoorstel van deze strekking ingediend bij de Tweede Kamer. Overigens volgens een oud recept door een eerder ingediend wetsvoorstel nog snel met een vijfde Nota van wijziging aan te passen.

Het wetsvoorstel is op brede kritiek gestuit vanuit de wetenschap en ook de Raad van State is erg kritisch. De raad stelt mijns inziens terecht dat de introductie van een boete van 300 procent voor een specifiek fiscaal vergrijp in een breder kader moet worden geplaatst. Zoiets moet onderdeel zijn van een algehele brede visie op het fiscale boetebeleid. Waarom zou het fiscaal niet verantwoorden van buitenlandse spaar­tegoeden plotseling veel zwaarder beboet moeten worden dan bijvoorbeeld het niet verantwoorden van omzet door een ondernemer of het betalen van zwarte lonen?

Bezonnenheid

Zoals wel vaker het geval is, lijkt hier duidelijk sprake te zijn van een staaltje emotiepolitiek. De gedachte in de politiek is kennelijk dat zwartspaarders zo veel mogelijkheden hebben gehad om vrijwillig hun tegoeden alsnog te ‘witten’ zonder boete –men spreekt dan van de zogenoemde inkeerregeling– dat een draconische boete op zijn plaats is als zwartspaarders daar toch van afzien en uiteindelijk door de fiscus worden getraceerd. PvdA-Kamerlid Tang stelt zelfs voor om bij toepassing van de inkeerregeling een boete van 15 procent op te leggen. Allemaal uitingen van emoties die politiek geforceerd in wet­geving moeten worden omgezet.

Ik zou willen pleiten voor meer bezonnenheid in de politiek. Vanuit de Europese Unie en de G-20 komt er met name op Zwitserland steeds meer politieke druk om zijn bank­geheim op te heffen. De EU heeft de Spaartegoedenrichtlijn geïntroduceerd, waarbij vrijwel alle landen zich hebben verplicht tot het uitwisselen van informatie.

Verder hebben België, Luxemburg en Oostenrijk en een groot aantal andere financiële centra waaronder Zwitserland zich neergelegd bij de invoering van een bronheffing op rente van spaartegoeden. Die bedraagt 20 procent (en loopt nog op naar 35 procent), waarbij 75 procent van de betreffende belastingopbrengst wordt uitgekeerd aan de lidstaat waar de desbetreffende rekeninghouder woont. De druk op zwartspaarders om (vrijwillig) in te keren wordt daarmee al steeds groter en een zekere vorm van belastingheffing vindt inmiddels ook al plaats.

Bovendien heeft de rechter nog een zekere mate van vrijheid, gegeven de concrete omstandigheden van het geval, om de boete te matigen. En daarnaast kan men zich afvragen of een boete van 300 procent niet in strijd is met mensenrechtenverdragen omdat dit het recht op eigendom aantast.

Al met al zijn enerzijds de bestaande inkeerregeling en anderzijds de mogelijkheid van het opleggen van een boete van 100 procent volstrekt voldoende om als overheid zwartspaarders tegemoet te treden. Het invoeren van een beboetingsmogelijkheid van 300 procent heeft meer het karakter van symboolwetgeving en daarmee is niemand gediend.

De auteur is hoogleraar belastingrecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen.