Geconfronteerd met deze vraag geeft de christelijke gereformeerde predikant uit Urk tekst en uitleg. „Dan zou ik net als ds. H. G. Abma een bijzondere roeping moeten ervaren. Er bestaat een verschil tussen verkiesbare en onverkiesbare plaatsen. Je kunt lijstduwer zijn, zonder de pretentie te hebben daadwerkelijk in de politiek te gaan. Het gaat meer om een uiting van verbondenheid, een uitkomen voor je standpunt.”

Ds. Van Heteren denkt dat dit geldt voor alle predikanten die op de lijst staan. Hij wijst erop dat het ook bij andere partijen wel voorkomt. „Zo ondersteunt Hans Wiegel de VVD-campagne, maar is zelf niet verkiesbaar. Die situatie is enigszins vergelijkbaar. Maar het zou wel vreemd zijn de tweede plaats op de lijst in te nemen, en als je dan wordt gekozen ”nee” te zeggen. Het komt voor dat men in de Tweede Kamer wordt gekozen als ex-minister, zijn plaats inneemt en eruit gaat als er een mooie baan wordt aangeboden. Mijns inziens is dat afkeurenswaardig, een misleiding van de kiezers.”

Ds. Van Heteren onderstreept dat het ambtelijk gezag niet misbruikt mag worden om bepaalde zaken te ijken waar je later op terug moet komen. „In het verleden hebben sommige groeperingen geageerd tegen kruisraketten, en dat protest met ambtelijk gezag omhangen. Later bleek dat het plaatsen van kruisraketten juist positief heeft gewerkt op de instandhouding van de vrede. Je verzwakt dan het ambtelijke gezag door te concreet bepaalde zaken met te weinig kennis hiervan als juist of onjuist te betitelen.”

Op catechisatie is hij concreter dan op de preekstoel, licht de SGP-lijstduwer toe. „Ook als het over politiek gaat. Het is denkbaar dat de kerken van de gereformeerde gezindte zich in bepaalde maatschappelijke zaken uitspreken. Maar voor de grote kerkverbanden is dat heel moeilijk, want die zijn intern erg verdeeld. Als we, naast prediking en catechisatie, ergens actief dienen te zijn, is het ook het onderwijs. Kerk en onderwijs zijn altijd nauw verbonden geweest.”

Hoe zou u in de prediking aandacht besteden aan het publieke debat?
„Ik zou preken over de rijke dwaas: er is meer dan geld en goed. Wie daarin opgaat, gaat erin onder. Het is een groot gevaar in Nederland, ook in onze gezindte, te denken dat nu het iets minder gaat met de economie we dan ook maar minder aan anderen moeten geven. Abraham en David waren ook rijk, maar bezaten als niet bezittende. De Heere heeft het verleend. We zullen verantwoording moeten afleggen over de wijze waarop we hiermee zijn omgegaan.

Concreet: vuurwerk heeft een heidense achtergrond. Dat geld kan veel beter besteed worden aan bijvoorbeeld Woord en Daad, Kom over en Help of andere zendingsorganisaties. Als predikant hoor je mensen hierover aan het denken te zetten.

Over veel zaken in de politiek zou ik zwijgen; maar gaat het om de Tien Geboden, dan moeten we spreken: over de zondagsheiliging, huwelijk en gezin, de aard van het gezag, homoseksualiteit, misbruik van kinderen in de Rooms-Katholieke Kerk. We moeten als predikanten waarschuwen tegen zinnenprikkelende lectuur, video’s, boeken waarin geweld en echtbreuk als normaal worden beschreven. Positie kiezen tegen moderne inzichten, bijvoorbeeld het idee dat je gezag moet verwerven. Je positie geeft je gezag -al dient men zich er wel naar te gedragen, dus iets van verwerven zit er wel in. Maar we dreigen tegenwoordig door te slaan. Bij het als God willen zijn van de mens zouden lijnen getrokken kunnen worden naar het klonen. Bij dieren zijn hier veel misvormingen uit voortgekomen en er komt onduidelijkheid in de familierelaties.

Wel heeft een predikant zeer terughoudend te zijn in zijn uitspraken. Het gaat om het geven van algemene richtlijnen.”

Welke taak ziet u in het debat weggelegd voor de dominee zelf?
Naast het toerusten van gemeenteleden dient hij het debat vooral te voeren op plaatsen waar hij gesteld is. Maar daartoe is hij mijns inziens niet de eerst aangewezene. Wel kan ik me voorstellen dat een predikant gevraagd wordt in een forum waar waarden en normen publiek aan de orde komen. Dan is het niet verkeerd daarin plaats te nemen. Nodig is vooral dat hij laat doorklinken in prediking en pastoraat, en zo nodig in een forum: Bekeert u, want het Koninkrijk der Hemelen is nabijgekomen. Zo is er op Urk geregeld overleg tussen de predikanten en de burgemeester met de gemeentesecretaris. Er kan dan over allerlei zaken van gedachten worden gewisseld. Maar de uitvoering in de praktijk is een zaak van de politiek zelf, niet van predikanten of kerken. De koning van Ninevé riep op tot vasten, bidden en bekering. Van daaruit zou een lijn te trekken zijn naar het sluiten van zondige plaatsen, bordelen, goktenten en bars.

Gaat het over verslaving, dan kun je gemakkelijk zeggen: Eigen schuld. Dat kan zo zijn, maar soms zijn er echt moeilijke omstandigheden. We moeten dan toch helpen. Als de Heere van onze zondeverslaving zou zeggen: Eigen schuld; dan zou er niemand zalig worden.”

Dit is het derde deel in een serie van vier. Zaterdag: ds. P. de Vries uit Elspeet.