Een grote klap voor de armen in deze wereld. Dat is hoe de economische crisis aankomt in vele tientallen landen op allerlei continenten. Waarom? Die armen hadden toch geen beleggingen op Wall Street? Geen fors spaarsaldo bij IceSave? Nee, maar de crisis die in rijke landen haar wortels heeft, doet zich direct voelen in het leven van mensen elders.Rijke landen importeren door de crisis minder uit ontwikkelingslanden. Exportopbrengsten nemen voor die landen dus af. Westerse bedrijven investeren minder in ontwikkelingslanden. De crisis wakkert risicomijdend gedrag aan. Migranten in Europa sturen minder van hun verdiende geld naar familieleden in de landen van herkomst. Rijke landen snijden in budgetten voor ontwikkelingssamenwerking, zelfs Nederland dat zich traditioneel laat voorstaan op een hoge bijdrage.

Volgens schattingen van Unesco zal het gemiddelde inkomen per hoofd van de bevolking in Afrika afnemen met 20 procent. Op 1 dollar per dag is 20 cent heel veel! Dezelfde organisatie schat voorzichtig dat kindersterfte met 200.000 tot 400.000 per jaar zal toenemen gedurende de crisis. Moeizaam bevochten vooruitgang dreigt in landen als Mozambique, Ethiopië, Mali, Senegal en Bangladesh te verdampen.

Ondertussen kijken we in een tijd van crisis eerst naar de eigen portemonnee. Onverbloemd egoïsme roept nauwelijks verontwaardiging op: diverse politieke partijen spelen ongegeneerd de kaart van korten op de internationale hulp en vertolken daarmee een gevoel dat breder leeft. Hierachter gaat de gedachte schuil dat onze welvaart en die van anderen met elkaar concurreren. Zo van: wat ik weggeef, krijgt ik nooit meer terug. De kritiek die momenteel in alle hevigheid op ontwikkelingssamenwerking gegeven wordt, voedt dit denken.

Mijns inziens is de kernvraag van dit moment: hoe komen we deze crisis sámen door? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de last van de economische crisis niet oneven­redig zwaar op de schouders van de armen drukt?

Op deze vraag vinden we alleen een antwoord wanneer we andermans portemonnee en welvaart niet meer als concurrenten zien. Het voortgaande proces van globalisering maakt dat ontwikkelingssamenwerking steeds meer in het eigen belang is.

Want groeiende armoede en werkloosheid leiden tot meer sociale onrust, politieke conflicten, onveiligheid en internationale migratie. Via een omweg krijgen we zo de gevolgen die de crisis voor ontwikkelingslanden heeft, op ons eigen bordje terug. Uiteindelijk zitten we samen in hetzelfde schuitje. Draaien we het om en zeggen we het positief, dan kunnen wij eraan bijdragen dat de crisis de armen minder hard treft. Daar hebben wij vervolgens ook weer positief profijt van: een stabielere wereld, afnemende migratie et cetera.

Zo blijkt het christelijke principe ”van geven wordt je rijker” heel erg bij de tijd. Het Bijbelse maatschappijbeeld is immers dat we niet als individuen geschapen zijn maar als leden van een gezin, een gemeenschap, een volk. Uiteindelijk zijn we allemaal elkaars naaste.

Nee, ik houd niet van dagdromen. U zult vast geen aha-erlebnis gekregen hebben bij het lezen van deze column. Ook zullen onze giften –waar we natuurlijk gewoon mee doorgaan– niet een op een leiden tot een betere wereld voor de armen. Maar ik geloof wel dat genade een mens in staat kan stellen om die arme wereld iets rijker te maken. En er zelf ook rijker van te worden, zij het niet financieel. Iets om bij de besteding van het zojuist uitgekeerde vakantiegeld over na te denken. Zo wordt de crisis echt een vermomde zegen.

De auteur is coördinator beleidsbeïnvloeding bij Woord en Daad. Reageren aan scribent?gedachtegoed@refdag.nl.