Minister Ter Horst van Binnenlandse Zaken (PvdA) maakte dat dinsdag bekend tijdens een persconferentie.De Nederlandse samenleving is de afgelopen decennia „complexer en meer divers” geworden, schrijft de bewindsvrouw in een toelichtende brief aan de Tweede Kamer. „Mensen ervaren vooral vervreemding van de vertrouwde omgeving en vergroving van de omgangsvormen.”

Het kabinet „neemt de signalen serieus en wil helpen de gevoelens van onvrede productief te maken”, aldus Ter Horst. De eerste stap is het voeren van een dialoog met burgers en maatschappelijke organisaties over de verschillende elementen van verantwoordelijk burgerschap. Vervolgens moet deze gespreksronde eind 2009 uitmonden in een handvest verantwoordelijk burgerschap.

„De samenleving heeft verantwoordelijke burgers nodig”, schrijft Ter Horst. Veel mensen zijn zich bewust van hun rechten, maar veel minder van hun plichten. Die balans moet volgens haar worden hersteld.

De minister overhandigde vanmiddag, als start van de discussie over het handvest, een brochure met als titel ”Verantwoordelijk burgerschap. Een kwestie van geven en nemen” aan vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties. Daaruit blijkt dat het kabinet onder burgerschap verstaat: respect, betrokkenheid bij elkaar, gerichtheid op de toekomst en inzet voor de samenleving. De brochure dient als discussiestuk voor de regionale bijeenkomsten.

Coalitiepartijen CDA, PvdA en CU legden in hun regeerakkoord vast dat er een handvest voor verantwoordelijk burgerschap moet komen. „De grondwaarden van onze samenleving zullen alleen vitaal blijven indien zij daadwerkelijk worden beleefd en verdedigd in het handelen van ieder in het maatschappelijk verkeer”, aldus het akkoord. CU-senator Schuurman noemde het handvest „de enige, schrale mogelijkheid om weer meer maatschappelijke samenhang te krijgen.”