Minister Bos van Financiën had er vooraf al weinig fiducie in. Waarom zou het verantwoordingsdebat –waarin het kabinet zich jaarlijks tegenover de Kamer verantwoordt over het gevoerde beleid– dit jaar wél worden wat het zou moeten zijn; naast Prinsjesdag het tweede hoogtepunt in het parlementaire jaar?„Lukt het ons om de verleiding te weerstaan van een debat dat over verantwoording zou moeten gaan een debat over de hype van de dag te maken?”, vroeg Bos zich vorige week haast retorisch af. Mocht het dit jaar voor de tiende keer op rij wéér mislukken, dan moest de stekker er maar uit, zinspeelde hij.

Het debat, dat de parlementariërs donderdag van ’s ochtends vroeg tot even na middernacht van de straat hield, herbevestigde dat het voor de Kamer blijkbaar lastig is om enigszins los te komen van de waan van de dag.

Simpel is dat overigens ook niet. SGP-voorman Van der Vlies schetste het dilemma waar hij en zijn collega’s jaarlijks voor staan: hoe zijn duizenden pagina’s ambtelijke verantwoordingstekst terug te brengen tot een speech van tien minuten?

Uiteindelijk passeerde er donderdag een breed palet van onderwerpen de revue, waarbij het terugblikelement slechts nu en dan een rol speelde. Zo werd er verhit gedebatteerd over het licht dat er lijkt te zitten tussen de onlangs gepresenteerde visies van premier Balkenende en vice-premier Bos over de oorzaken van de kredietcrisis, herhaalde PvdA-fractievoorzitter Hamer –in afgezwakte vorm– haar pleidooi voor een vierdaagse werkweek en tikte Kamerlid Thieme namens de Partij voor de Dieren nog maar eens alle vervuilende bedrijven op de vingers en tevens het kabinet omdat het daar niets aan doet. Voor de tiende keer op rij werd het verantwoordingsdebat daarmee breed als richtingloos en mislukt beschouwd.

De, dit jaar voor de tweede keer, door het kabinet verzonden verantwoordingsbrief –waarin premier Balkenende schrijft dat het kabinet bij de meeste van zijn doelen op koers ligt– werd door de voltallige oppositie als te vaag en propagandistisch bestempeld. „Wij van WC-EEND, adviseren WC-EEND”, spotte SP-fractievoorzitter Kant verwijzend naar een commercial. Voor haar hoeft het dan ook niet meer, zo’n speciale dag.

Toch wil de rest van de Kamer verantwoordingsdag graag behouden, al zal er aan de vorm voor volgend jaar waarschijnlijk flink worden geschaafd. Want dat het beter kan, daarover is iedereen het eens.

„Laten we het betere niet de vijand laten worden van het goede”, benadrukte Balkenende, die daarmee impliciet de vooraf sceptische Bos een tik op de vingers gaf, wat CDA-fractieleider Van Geel een uur of tien eerder al expliciet had gedaan: „Het voelt misschien als een verplicht nummertje, maar het is wel óns verplicht nummertje. De regering regeert, de Kamer controleert.”

---

PVV-leider Wilders beheerste donderdag een belangrijk deel van het debat door zijn betoog in te leiden met een opmerking over een Nederlandse journaliste die in Afghanistan door een talibanleider werd verkracht, maar daarover, aldus Wilders, nadien vergoelijkend sprak. Het voorval –„ze was verkracht, maar ze was niet kwaad”– is volgens de PVV-leider symptomatisch voor het „morele verval” van de „Nederlandse elite” die „zo verblind is door haar ideologie dat ze bereid is weg te kijken voor de waarheid.” De vergelijking stuitte de complete Kamer en de premier tegen de borst. Maar Wilders toonde geen berouw. „Voor geen millimeter.”