De hoogleraar aan de theologische faculteit van de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam sprak gisteren tijdens een symposium in ’s-Hertogenbosch. De bijeenkomst was georganiseerd door de rooms-katholieke Stichting Hieronymus, die de Tilburgse leerstoel van prof. dr. Antoine Bodar mogelijk heeft gemaakt. Prof. Van de Beek en prof. Bodar discussieerden in de Toonzaal, een voormalige synagoge, onder leiding van EO-presentator Andries Knevel over het thema ”Een algemene christelijke kerk”.Prof. Van de Beek tamboereerde sterk op de eenheid van de kerk en de samenhang van de leer ervan. „Je kunt geen elementen losmaken van de christelijke kerk.”

Augustinus deed dat volgens hem wel door de doop van ketters te accepteren, mits de rite goed was uitgevoerd. De werkingskracht van de doop wordt pas binnen de kerk ervaren, stelde Augustinus.

Door deze opvatting werd een bouwpakket van geloofstradities mogelijk, stelde prof. Van de Beek. Hij haalde de geloofs­belijdenis van Nicea aan, die in de oorspronkelijke formulering spreekt van geloven „in één heilige, algemene en apostolische kerk.”

„Je ziel en zaligheid hangen af van de eenheid van de kerk”, zei prof. Van de Beek. „Als de kerk gedeeld is, komen we in de problemen met de eenheid van God. De kerk heeft alles te maken met de presentie van God in de wereld.”

Hij erkende dat de Geest in zondige afgescheiden kerken kan werken. Maar „ook dan is bekering nodig. Het helpt niet om in delegaties met elkaar te gaan praten. Het enige wat erop zit, is elkaar te omarmen, net zoals mijn vrouw en ik doen na een ruzie.”

Prof. Van de Beek, die aangaf in gemeenschappen te denken, vindt het geen optie om als individu naar de Rooms-Katholieke Kerk over te gaan. Hij ziet uit naar eenheid van de protestanten en rooms-katholieken door erkenning van elkaars ambten, sacramenten, vieringen en credo.

Knevel vroeg hem of de leer van de transsubstantiatie (de aanwezigheid van Christus in brood en wijn) geen obstakel voor hem was. Prof. Van de Beek antwoordde dat hij de woorden uit de Heidelbergse Catechismus over de paapse mis als een vervloekte afgoderij niet voor zijn rekening wil nemen. „Er bestaat rond de eucharistie veel misverstand. Er zijn harde woorden gevallen. Die zullen we terug moeten nemen.”

Desgevraagd verklaarde hij de leer van de transsubstantiatie niet alleen geen probleem te vinden, maar die te beschouwen als een wezenlijk onderdeel van de leer van de kerk.

Prof. Bodar toonde zich niet bereid om prof. Van de Beek halverwege tegemoet te komen, zoals die voorstelde. Bodar erkende echter dat er ook buiten de Rooms-Katholieke Kerk genade mogelijk is. De principiële scheidslijn ligt volgens hem niet tussen de kerk van Rome en de protestantse kerken, maar tussen orthodoxie en vrijzinnigheid.

Prof. Bodar riep de protestanten op zich bij de Rooms-Katholieke Kerk aan te sluiten, niet alleen omdat zijn kerk wereldwijd op eenzelfde manier georganiseerd is, maar ook uit principe. „De waarheid is in de Katholieke Kerk”, zei hij.

Het pausschap, door prof. Bodar consequent het Petrusambt genoemd, is volgens hem niet het grootste struikelblok. De paus zou de eerste onder zijns gelijken kunnen zijn.

Het moeilijkste punt is de plaats van Maria, aldus prof. Bodar. „Als de protestantse traditie meer belangstelling zou hebben voor de Marialogie, dan zou dat een opmaat voor eenheid zijn.”