Buitenland

President Jemen waarschuwt voor „een tweede Somalië”

„Jemen danst op de rand van de vulkaan.” Deze waarschuwende woorden gebruikte de Jemenitische president Abdallah Salih afgelopen week om de ernst van de situatie in zijn land weer te geven. Jemen wordt al maanden geteisterd door gewapende conflicten tussen regeringstroepen enerzijds en grote massa’s ontevreden burgers anderzijds.

Van onze correspondent
8 May 2009 21:22Gewijzigd op 14 November 2020 07:53

De conflicten doen zich vooral voor in de zuidelijke provincies, waar allerlei politieke bewegingen afscheiding eisen van het noorden. Politieposten worden aangevallen, winkels en auto’s in brand gestoken.Noord-Jemen kent een grote concentratie sjiieten, die tot de Zaidi-sjia, een stroming binnen de sjiieten, behoren. Deze Zaidi’s stichtten in het jaar 893 een Zaidistaat in het noorden van Jemen die stand hield tot 1962 toen revolutionairen een staatsgreep pleegden en de hoofdstad Sanaa bezetten. Er volgden jaren van oorlog tussen de revolutionairen, die gesteund werden door Egypte, Saudi-Arabië en loyalisten trouw aan de verdreven Zaidi-imam.

Zuid-Jemen vormde tot 1967 de Britse kroonkolonie Aden en was verdeeld in 23 emiraten. Na het Britse vertrek in 1967 werd Zuid-Jemen een communistische republiek. In 1990 werden noord en zuid verenigd in de huidige republiek Jemen, maar het evenwicht bleek broos.

In 1994 brak er een burgeroorlog uit en verklaarde het zuiden zich onafhankelijk. Noordelijke troepen onder leiding van de huidige president Abdallah Salih herstelden echter de orde met harde hand. Sindsdien bleef de onvrede van de zuiderlingen smeulen.

Het zuiden kent een schrijnende armoede en voelt zich maatschappelijk, politiek en economisch achtergesteld. Een groot probleem vormt ook de stammencultuur die botst met de gedachte van een eenheidsstaat.

De socialistische partij in Jemen stelt dat de regering sinds 1994 faalt in haar beleid tegenover de zuidelijke provincies. Socialistische parlamentsleden beschuldigen de regering in Sanaa ervan, de zuidelijke provincies te behandelen als „overwonnenen”. De regeringspartij van president Abdallah Salih beschuldigt op haar beurt de zuidelijke parlamentariërs ervan de opstanden in het zuiden aan te wakkeren.

De gewapende conflicten in het zuiden dat afscheiding eist van het noorden, vormen echter niet het enige probleem in Jemen. De noordelijke berggebieden van het land worden bewoond door zo’n vierhonderd Zaidi-stammen, die samen vijf miljoen leden tellen.

Ook deze stamleden vormen een ontevreden element binnen de Jemenitische samenleving. Deze stammen hebben zich feitelijk nooit neergelegd bij de omverwerping van hun Zaidi-koninkrijk in 1962.

In 2004 namen de Zaidi-stammen de wapens op tegen de noordelijke regering onder leiding van een religieus leider, Hussein al-Houthi. De opstanden werden door Sanaa neergeslagen. Sanaa verklaarde tijdens de acties al-Houthi te hebben gedood. De onrust bleef echter en sindsdien worden de noordelijke opstandelingen ”Houthiyoen” genoemd.

Dit conflict is zo mogelijk gevaarlijker dan de afscheidingsbewegingen in het zuiden. President Abdallah Salih heeft de afgelopen maanden zowel Iran als Hezbollah ervan beschuldigd de Zaidi-opstandelingen te financieren en te trainen. Sanaa beschuldigt Iran ervan in Jemen een ‘Hezbollahachtige’ staat te willen opbouwen, trouw aan Teheran om deze staat vervolgens te gebruiken om de hele Golfregio te ontwrichten.

Al-Qaida vormt het derde probleem. Het heeft de potentie om zowel Jemen als de Golfregio te destabiliseren. Al-Qaida deed voor het eerst van zich spreken in Jemen op 22 oktober 2002, toen het Amerikaanse schip de USS Cole werd aangevallen en opgeblazen. Vooral de laatste jaren is Jemen een speerpunt gaan vormen in de strategie van al-Qaida. Al-Qaida heeft Jemen ontdekt als de zwakste schakel in de regio.

De afgelopen maanden werden op de Arabische televisie verschillende videoboodschappen vertoond van al-Qaidaleden die verklaarden nieuwe cellen te hebben gesticht in Jemen. Enkele keren werden in deze videoboodschappen al-Qaidaleden herkend, die door de Verenigde Staten waren vrijgelaten uit Guantanamo. In deze gevangenis zitten tot op heden nog 260 gevangenen vast. Meer dan negentig van hen, oftewel zo’n 40 procent, zijn Jemenieten. Dit maakt de populariteit van al-Qaida in Jemen duidelijk. De afgelopen maanden pleegde al-Qaida in Sanaa tot twee keer toe een aanslag op de Amerikaanse ambassade.

Tegen deze achtergrond kunnen de dramatische woorden van president Abdallah Salih beter worden begrepen. Hij verklaarde dat „er in Jemen krachten aan het werk zijn die, gesteund door buitenlandse mogendheden, Jemen willen verbrokkelen en veranderen in een tweede Somalië. Jemen zal dit keer niet in twee staten, noord en zuid uiteenvallen, maar in vele kleine talibanachtige staatjes. Er zal gevochten worden van dorp tot dorp en van deur tot deur.”

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer