De grondgedachte van Moederdag is een behoorlijk traditionele: moeders houden het hele jaar door het gezins­leven draaiende en daarom mogen ze één dag per jaar genieten van hun welverdiende rust.Inmiddels is de rolverdeling in Nederlandse gezinnen niet overal meer zó traditioneel, maar niettemin blijft Moederdag –vanouds gevierd op de tweede zondag van mei– populair. Al is het de vraag of dat niet vooral komt door de grote commerciële aandacht –in de vorm van bergen folders, kortingen en andersoortige reclame– die aan het fenomeen wordt gegeven. Uit onderzoek blijkt namelijk dat minder mensen Moederdag vieren, terwijl ze er wel meer aan uitgeven.

Recent onderzoek van Q&A Research & Consultancy wijst uit dat dit jaar gemiddeld ruim 36 euro wordt uitgegeven aan Moederdag, een stijging van ruim 2,5 procent ten opzichte van vorig jaar. Sinds 2005 is het gemiddelde bedrag met bijna 10 euro gestegen.

Volgens de onderzoekers zijn vooral partners vrijgevig; zij zeggen gemiddeld 52 euro te besteden aan een cadeau. Het aantal gekochte presentjes laat na een daling vorig jaar weer een stijgende lijn zien: plus 9 procent.

In 2005 deed nog ruim 78 procent aan Moederdag, dit jaar 68 procent. Onder jongeren tot 25 jaar viert bijna 90 procent de dag, maar naarmate men ouder wordt neemt dit percentage sterk af.

Begonia

Traditiegetrouw zijn bloemen een populair Moederdaggeschenk. Bijna vier van de tien moeders hopen op bloemen, blijkt uit het eerdergenoemde onderzoek. Van de ondervraagden is 44 procent van plan die ook te geven, een behoorlijk aantal.

Dat is te merken bij FloraHolland in Aalsmeer, die deze week verwacht rond de 330 miljoen bloemen en planten te verkopen dankzij Moederdag. De omzet is anderhalf keer zo veel als in een gewone week.

Ten opzichte van vorig jaar is dat aantal met 10 procent gedaald, „maar dat geldt eigenlijk al het hele jaar”, aldus woordvoerster Adrienne Lansbergen. De crisis speelt geen rol, zegt Lansbergen. „Misschien een béétje. We merken wel dat er wat minder wordt gestookt. Tuinders zijn iets terughoudender met het maken van energiekosten.”

Populaire cadeaubloemen zijn uiteraard rozen, gevolgd door chrysanten, gerbera’s, fresia’s, snijhortensia’s en pioenrozen. Een trend van de laatste jaren is het geven van terrasplanten op Moederdag, aldus Lansbergen. „En de begonia beleeft een revival.”

Moederdagwinkeltje

Hoewel Moederdag kennelijk leidt tot vrijgevige partners, is de dag er toch vooral een waarop kinderen hun moeder verrassen met blijkjes van waardering. In Purmerend begrijpen ze dat. Daar staat, alleen vandaag, een speciaal Moederdagwinkeltje op het plein van winkelcentrum Weidevenne.

Allerlei winkeliers stellen cadeautjes beschikbaar, vertelt Marije Spiering van Corio Nederland, eigenaar van het winkelcentrum. „Mokken, sjaals, tassen, verwensetjes.” Corio Nederland startte drie jaar geleden met het winkeltje op de zaterdag voorafgaand aan Moederdag. Het initiatief sloeg aan en inmiddels zijn er ook Moederdagwinkeltjes in Amersfoort, Haarlem, Heerhugowaard en Zwolle, waar Corio eveneens winkelcentra heeft.

Kinderen moeten alleen naar binnen –verboden toegang voor vaders en moeders– en worden bij het uitzoeken van een presentje bijgestaan door zogenaamde hulpmoeders. „Die pakken het cadeautje mooi in en de kinderen mogen er zelf een strikje op doen”, zegt Spiering. Heel erg veel levert het winkeltje niet op, behalve dan wat extra promotie. „Het zijn ook maar kleine cadeautjes, met prijzen tot 7,50 euro. Het moet voor de kids wel behapbaar blijven, hè?”

Het moet behapbaar blijven, inderdaad. En zijn de leukste Moederdag­cadeautjes –alle commercieel geweld ten spijt– misschien niet juist die waarvan de middenstand helemaal geen vruchten plukt? Een hart van rode viltstift, een zelfgemaakt gedichtje. Voor mama, van Sara – of Joost, of Maartje.

Moederdag is afkomstig uit de Verenigde Staten. Initiatiefneemster was de Amerikaanse Anna Jarvis (1864-1948), dochter van een methodistische predikant in Grafton, West Virginia.

Via zondagsscholen en verenigingen en via haar eigen Mother’s Day International Association promootte Jarvis haar ”memorial mother’s day for mothers living and dead”, een dag voor levende en overleden moeders. In 1912 werd Moederdag een algemene kerkelijke feestdag voor de Methodistische Episcopale Kerk in Amerika. Na 1914 werd de dag een officiële burgerlijke feestdag.

In Nederland begon het Leger des Heils het feest te promoten in de jaren twintig van de vorige eeuw. Net als in Amerika verschoof de aandacht al spoedig van religieus naar werelds. Vanaf 1924 voerde de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij van Landbouw gericht campagne voor het feest. „De plaats, welke de Moeder als regel inneemt in het huisgezin, is zoo voornaam, dat men werkelijk wel eens nationaal ‘De Moeder’ mag herdenken”, luidde een zin in een door de maatschappij verspreide circulaire.

Het naziregime smeedde Moederdag in Duitsland om tot een Dag voor de Duitse Moeders. Vrouwen met veel kinderen werden beloond met speciale medailles. Die negatieve connotatie heeft de integratie van Moederdag in de Nederlandse samenleving niet verhinderd. Wel stond de feestdag in de jaren zestig en zeventig onder kritiek door de feministische beweging, maar die geluiden lijken verstomd.

Meer informatie: www.meertens.knaw.nl.