Dat concludeert F. Bovenkerk, hoogleraar criminologie aan het Willem Pompe Instituut, na onderzoek in opdracht van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ). Hij presenteerde zijn bevindingen gisteren in Utrecht, tijdens de officiële viering van de Dag van de Persvrijheid. De dag stond in het teken van geweld tegen journalisten.In 108 gevallen was de bedreiging reden om de geschreven of beeldende reportage af te breken. Van de ondervraagde journalisten liepen er 36 fysiek letsel op; 6 moesten in het ziekenhuis worden behandeld. Van 75 journalisten is wel eens een voertuig of materiaal vernield. Verder blijkt uit de enquête dat voor 134 respondenten dergelijke incidenten aanleiding zijn om bepaalde wijken voortaan te mijden.

Respondenten die al langer in het vak zitten, geven volgens Bovenkerk aan dat de bedreigingen niet nieuw zijn. „Krakers, het verzet tegen de aanleg van de metro, voetbalhooligans, dat was veel bedreigender dan nu.” Hij benadrukt dat Nederland nooit regelrechte no-goareas heeft gekend.

De onderzoeker stelt dat het werk van journalisten door bedreigingen in deze wijken niet onmogelijk wordt gemaakt. „Wat nu gebeurt in de wijken is buitengewoon ergerlijk en het is niet ondenkbaar dat het nog toe zal nemen, maar we moeten het gevaar ook weer niet overdrijven.”

Bovenkerk beklemtoont dat er nog geen dodelijke slachtoffers of ernstige gewonden zijn gevallen. „Nergens in Nederland bepaalt een criminele organisatie of jeugdbende of journalisten de wijk wel of niet inkomen.”

De professor constateerde tijdens het onderzoek tot zijn verbazing dat veel journalisten een groter gevaar voor de persvrijheid zien in het optreden van de politie dan in agressieve buurtbewoners. „Journalisten vertellen spontaan dat ze bijvoorbeeld zijn weggestuurd bij incidenten. Er zijn regels voor wat journalisten wel en niet mogen en die zijn bij de politie kennelijk niet overal bekend.”

Overheden

Het geweld tegen journalisten vanuit overheden en andere machtige partijen neemt over de hele wereld toe, zei voorzitter H. Verploeg van Free Voice. Hij baseerde zich op de gegevens van de persvrijheidsbarometer die de internationale organisatie Freedom House vrijdag publiceerde. Daaruit bleek dat de persvrijheid vorig jaar in de hele wereld is afgenomen.

Verploeg besteedde speciale aandacht aan de Sri Lankaanse journalist Jayaprakash Tissainayagam, beter bekend als Tissa, en de Bosnische journalist Bakir Hadziomereiovic.

Tissa, een etnische Tamil, zit ruim een jaar gevangen op verdenking van banden met de Tamil Tijgers. Volgens Verploeg verdedigt Tissa de mensenrechten van alle burgers op Sri Lanka, ongeacht hun etniciteit.

De moslim Hadziomereiovic leeft al twee jaar onder intensieve politiebescherming omdat zijn kritische programma niet in de smaak valt bij twee religieuze en een politieke machthebber in Bosnië.

Petitie

In het centrum van Utrecht konden voorbijgangers gisteren een petitie tekenen voor Tissa’s vrijlating. P. Broertjes, hoofdredacteur van de Volkskrant, zette als eerste zijn handtekening. Ook liet hij een duif vrij als symbool van de wens om alle gevangen journalisten in de wereld vrij te laten.

In 1993 riepen de Verenigde Naties 3 mei uit tot Internationale Dag van de Persvrijheid. Sinds 2003 schenkt Nederland er aandacht aan.